سەنگەر زیلان – ئەندامی راگەیاندنی کەجەڕە
ئەگەر بمان هەوێت لە سەر جەوان قسە بکەین دەبێ ئەو رەستەی ڕێبەر ئاپۆمان لە پێش هەموو شتێکی لە بیر بێت کە “من هەرگیز خەیانەتم لە خەیالەکانی منداڵیم نەکرد”. هەر بۆیە ئەو روحەش هەردەم سونبولێک ئاوا دەکات وەکوو شەهید عەلی چیچەک کە لە زیندانی ئامەد، رژیمی داگیرکەری تورکیەی لە عەرزێدا و لە رۆژهەڵات شەهید چالاک جوانرۆ دەبنە سونبولی جەوانان. ئەو رووح و هەستە بە دایمە لە ناو گەردوون دا دەسوڕێنەوە و تا دەگەنە رێبەرانی راستەقینەی گەل، یانی “شەهیدان” وە ئەوەش سەلمێنەری ئەوەیە کە دەرەوەی جەستەی پاکی شەهیدانمان ناتواندرێت هەڵگری ئەو رووح و هەستە پاکە بێت. هەر ئەوەش خەتێک ئاوا دەکات و خەبات و تێکۆشان بەرەو رۆژهەڵات و ئێران دەبات و جەوانانی رۆژهەڵات و ئێران لە زانکۆ، گوند و باژارەکان ئاشنای ئەو سونبولانە دەبن کە هەڵگری ئاڵای سووری PKKن کە بە خوێنی شەهیدان سوورئاڵ کراوه.
ناساندنی جەوانانی رۆژهەڵات و ئێران بە PKK، بە پێشەنگایەتی هەڤاڵانی ژن و هەروەها شەهیدی مەزن “شەهید محەممەد قەرەسونگور” و هەڤاڵانی پێک هات. هەر لەیەکەم رۆژەکانی دامەزراندی PKK بە وتەی “بە جەوانی دەستمان پێ کرد هەر بە جەوانیش سەر دەکەوین ” بوو بە فەلسەفەیەک کە هەردەم جەوانی شۆڕشگێڕی ئاپۆیی لە ئاستی هەرە ژووری پێشکەوتوویی دا شۆڕش پێش دەخات. لە بۆشایی سیاسی و شەڕی رەوادا و هەروەها دەست لە شۆڕش بەردانی حیزبەکانی رۆژهەڵات و ئێران دا، لە ساڵەکانی ٢٠٠٤ -١٩٩٠ گۆڕەپان بۆ داگیرکەری ئێران ئاوەڵا ماو بوو بە هۆی ئەوەی کە جەوانان بێ ناسنامە بکات و زیاتر بە خۆیەوە گرێان بدات. بەڵام بەهۆی شەپۆلی نوێی شۆڕش بە پێشەنگایەتی شەهیدانمان کە جەوان دیسان ببو بە ناسنامەی خۆی و بەتایبەت جەوانانی کورد کە لەو ساڵانە دا لە لایان رێبەر ئاپۆوە پەروەردە دەکران و دەهاتنە نێو کار و خەبات، قەبوولیان نەکرد که جەوانان بێناسنامە بکرێن و ئاشنای بیر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ کران، کە دواتر لە ساڵڕۆژی لە دایک بوونی رێبەر ئاپۆ لە ٤ی نیسانی ٢٠٠٤ بە وتەی “بە جەوانی دەستمان پێ کرد و هەر بە جەوانیش سەر دەکەوین”، پارتی ژیانی ئازادی کوردستان “پژاک” دامەزرا.
ئەو کات جەوانانی رۆژهەڵات هەڵگری ناسنامەی خۆیان ببونەوە، جەوانانی خوێندکار لە زانکۆکانی ئێران دا پێشەنگی بەرێخستن کردنی جەوانانیان لەسەر فکر و بیری رێبەر ئاپۆ دەست پێکرد.
لەو کاتەوە جەوانان هەردەم لەلێگەرین دان و تینوی شۆڕش و گۆڕانکارین، کە رێبەر ئاپۆ ئەوەی بە باشی لە جەوانێتی خۆی و جەوانانی ئازادیخوازدا کەشف کرد و کردی بە فەلسەفەیەک کە هەر داگیرکەر و دیکتاتۆرێکی لە مێژوو دا تێکدەشکێنێت. وردە وردە وەک دارێک، بڵاو بوونەوەی بیری رێبەر ئاپۆ لە رۆژهەڵات و زانکۆ و شارەکانی ئێران گوڵی کرد. گوڵانێک وەکوو شەهید شیرین عەلەم‌هولی، شەهید فەرزاد کەمانگەر، شەهید فەرهاد وەکیلی و شەهید عەلی حەیدەریان کە بوون به نمونەی هەری بەرزی بەرخۆدان لە بەرامبەر داگیرکەری ئێراندا. جەوانان کە لە لێگەرین دابوون، نەیاندەتوانی پێناسەی خۆیان لە ناو داگیرکەری ئێران دا ببیننەوە، هەر بۆیە لەگەڵ ئاشنا بوونیان بە بیری رێبەر ئاپۆ خۆیان لە ناو PKK دا دیتەوە، که ئەو بیر و فەلسەفەیە رووحی جەوانان لە ناحەزی داگیرکەری و کاپیتالیزم دەشواتەوە. هەر بۆیە جەوانان تاکوو دەهات زیاتر بە بیری ڕێبەر ئاپۆ ئاشنا دەبوون کە ئەویش بە پێشەنگایەتی شەهیدان، لە ڕێگەی بڵاو کردنەوەی بیری ڕێبەر ئاپۆ بە پەرتووک، گۆڤار یان بە هەر شێوازێک کە بیانتوانیبایە، بیگەیەنە بە دەست جەوانان. رووح، مێشک و ویژدانی جەوانان خاوێنتر دەبۆوە و ئەویش وایدەکرد کە ئیتر جەوانان نەیاندەتوانی لە ناو سیستەمی داگیرکەری دا ژیان بکەن و دواتر رێگەی چیا ئازادەکانی کوردستانیان بەردەگرت و بەشداری ریزەکانی گەریلا دەبوون. هەر وەکوو باسمان کرد کە بە هۆی بۆشایی سیاسی و شەڕی رەوای سالەکانی ١٩٩٠ تاکوو ٢٠٠٤ لە رۆژهەڵات و ئێراندا، رژیمی داگیرکەری ئێران خۆی بە ئیمپڕاتوری گۆڕەپان دەزانی و بە شێوازی جۆراوجۆری وەک فەحشا، مادەی هۆشبەر، سیخۆری و جاشایەتی، جەوانانی بە خۆیەوە گڕێدراو بکات و ئەگەریش جەوانێک سەری بۆیان دانەنواندبا، چارەنووسی ئەو گۆشەی زیندان و سێدارە و یان زەختی و زۆری بێوێنەیان لێدەکرد کە وڵاتی خۆی بەجێ بهێلێت و ئاوارەی هەندەران بێت. ئەو سیاسەتە چەپەڵ و دوور لە مرۆڤایەتیەی رژیمی داگیرکەری ئێران هەتا ئەوڕۆکە هەر بە هەمان شێوازە و گەر جەوانان و بە تایبەتی جەوانانی کوردی بۆ دەستەمۆ نەکرێت، تەنیا یەک رێگا بۆ زیندوومانەوە و پەیدا کردنی بژیوی ژیانی دەهێلێتەوە، ئەویش کۆڵبەریە کە بە رۆژانە لەو رێگایەوە دەیانکات بە ئامانجی دەستڕێژی گوللە. زەهنیەتی داگیرکەری ئێران بەو شێوازەیە کە دەڵێت جەوانی کورد یان هەر نەتەوەیەک ئەگەر جاشایەتیم بۆ نەکات، ئەوە هەر باشترە تا لە رێگای کۆڵبەری و لەسەر سنوورە دەستکردەکانی خۆمدا گیانیان لێ دەستێنم. بەڵام ٤ی نیسان بوو بە موژدەیەک کە ئیتر گەلانی ئازادیخواز بێ هیوا نەمێنن و جەوانانی رۆژهەڵات و ئێران، داگیرکەری کوردستان تێک بشکێنن و چی دیکە لەناوچوونی جەوانان بە دەستی جەلادانی رژیمی سێدارە نەبینن، و هەرچی زووتر ئاشنای بیر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ ببن تا بتوانن رێخستنی جەوانان ئاوا بکەن و جەوان پشت بە هێزی خۆی و ناسنامەی خۆی ببەستێ. ئەو ناساندن و بە رێخستن کردنەی جەوانان بە هۆی رەنجدان و بەرخۆدانی هەڤاڵانی شەهیدمان لە زیندانەکان و سەرشاخەکان بوو کە رووحی بەرخۆدان لە زیندانی ئامەد گواسترایەوە بۆ زیندانی ئەوین و ورمێ، هەروەها شۆرشی شاخ لە شەهید محەممەد قەرەسونگور را بۆ شەهید چالاک جوانڕۆ و مانی کیاکسار و شەهید سمکۆ و دەیان شەهیدی دیکە گواسترایەوە و دەربازی رۆژهەڵات و ئێران کرا. بەو شێوازە جەوانان توانیان خۆیان بناسن و هەر لە یەکەم رۆژی دامەزراندنی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان (پژاک) و بە بەستنی یەکەمین کۆنگرەی کۆمەڵگای جەوانانی رۆژهەڵات ( KCR ) و هەروەها بە بەستنی یەکەمین کۆنگرەی ژنانی جەوانی رۆژهەڵات ( YJCR ) قەڵەمبازێکی نوێی شۆڕش لە رۆژهەڵات و ئێران دا ساز بوو و ژنان و جەوانان خۆیان لە ناو رێخستنێکدا دیتەوە کە لەسەر بیر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ ئاوا بووە. بەر لە هەمووشتێکدا ژنان و جەوانان لەبەر چاو دەگیران و ئاشنای دەکردن بە هێزی جەوهەری خۆیان و ئەوەیکە بناغەی کۆمەڵگان. ئەگەرکوو ژنان و جەوانان نەبن، چەرخی کۆمەڵگا لە ماڵبات و مەکتەب و زانکۆ و گوند و شار دا ناچەرخێت و ژیان بەردەوام نابێت. بۆیە جەوانان پۆل بە پۆل بەشداری ریزەکانی گەریلا بوون و پشتی زنجیرە چالاکیەکانی شەڕی رەوای پژاک لە شاخ و شارەکانی رۆژهەڵات و ئێران بوون بە مایەی سەرفەرازی و پاڵپشتی جەوانانێک کە لە دوای شکەستی حیزبە کلاسیکەکان دڵسارد ببونەوە و ئیتر ئەوجار دیتیان کە ئەو شۆڕشە مێژوویە، دۆینێ و ئەوڕۆ و سبەینێە و لەگەڵ خۆیدا ژیان دەئافرێنێت. بەو رووحەوە جەوانان لەگەڵ ئاشنا بوونیان بە بیر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ “رێبەری گەلانی ئازادیخواز” پشتی چەندین ئاکادێمی و راهێنان، دەربازی رۆژهەڵات و ئێران بوونەوەو هەر لە چاڵدران و ورمێ را هەتا دەگاتە ئیلام و لۆرستان و هەروەتر خۆرئاسانەوە هەڤاڵانمان بە پێشەنگایەتی شەهیدانمان بوون بە سەنگەری شۆڕش. نموونەی ئەو تێکۆشانە مەزنە دەتوانین شەهید دڵخواز بێنینەوە کە هەتاکوو خۆرئاسان چوو و گەلی کوردی لە باکووری خۆرئاسان وەک شارەکانی قووچان، بۆجنوورد لەگەڵ پەکەکە ئاشنا کرد. ئەو رووحی تێکۆشانە وایکرد کە بیری تەسکی نەتەوەگەرایی دەستپێک لە لایان حیزبە کلاسیکەکان، کە تەنیا بەشێک لە رۆژهەڵاتیان بە کوردستان دەناسی و شارەکانی وەکوو ورمێ، لۆرستان و ئیلام و کرماشان لەبیر کرابوون، تێک بشکێنێت و بیری نەتەوایەتی بەرەو نەتەوەی دیموکراتیک بەرێت. ئەوەش وایکرد کە جەوانان لە رۆژهەڵات بچن لە باکوور و لە رۆژئاوا بچن لە ڕۆژهەڵات شۆڕش بکەن، کە یەکەمین شەهیدی رۆژهەڵات شەهید نەوزادە کە خەلکی رۆژئاوای کوردستانە. ئەو شۆڕشە هەر لە یەکەم رۆژی خۆی کە بە گڕی نەورۆزی سەر جەستەی شەهید مەزلووم دؤغان گەشایەوە، تینی ئاگرەکەی بەرەو رۆژهەڵات و بەشەکانی دیکەی کوردستان و دەرەوەی کوردستان رۆیشت، بوو بە گەرمەپۆشی سەر جەستەی کیژان و کوڕانی جەوانی ئەم وڵاتە داگیرکراوە و هەتا دێت گڕی نەورۆزی ئەو شۆڕشە خوێنی لاوان گەرم و گوڕتر دەکات و داگیرکەر و دوژمنان هەلدەقڕچێنێت و پاشەکشەیان پێدەکات. بۆیە گەلی ئازادیخوازی کورد بە پێشەنگایەتی جەوانانی ئاپۆیی هەمووساڵێک بە گڕ و تینی یەکەم رۆژی دامەزرانی پەکەکە لە ٢٧ی مژدار دا بەرەو پیری ساڵرۆژی پەکەکە دەچن و هەڤاڵانمان ئەو رۆژە پیرۆژە جەژن دەگرن. ئاگری ئەو رۆژەش هەر لەسەر بەرزڕاگرتنی یادی ئاگری سەر جەستەی شەهید مەزلووم دۆغان پێدەخەن و ئیتر ئەو ئاگرە دەبێتە ئاگری تۆڵەی نەورۆز و دەبێتە بڵێسەی یەکەم تەقەی گوللەی شەهیدی فەرماندار عەگیدی نەمر. هەر لەو رۆژەشدا شەڕی ئازادیخوازی دەست پێدەکات و دەبێتە جەژنی کوردان کە بەتێکڕایی دەبنە مەشغەلی نەورۆز و دامەزرانی پەکەکە و جەژنی گەلی کورد. بەو شێوازە هەر لە ئێستا را هەڤالان لەسەر شاخ و گەلی کورد و گەلانی تری ئازادیخوازیش لە شار و گەندەکان، کە هەڵگری رامانی رێبەر ئاپۆن خۆیان ساز دەکەن بۆ هاتنی ٢٧ی مژدار، تاکوو پێکەوە پێشوازی لەو رۆژە پیرۆزە بکەن و بیکەن بە جەژنی ئازادی فیزیکی رێبەر ئاپۆ و هەروەها بیکەن بە جەژنی ئازادی نیشتیمان و مرۆڤایەتی. ئیتر بەو شێوازە گەلی کورد دەتوانێت بڵێت منیش رۆژێکم هەیە کە هەبوونی من دەسەلمێنێت.
جەوانانی رۆژهەڵات هەر لە یەکەمین رۆژی ئاشنا بوونیان بە رێبەر ئاپۆ، لە رێبەری خۆیان بەخاوەن دەرکەوتن و پشتیوانیان لە رێبەری خۆیان کرد و بە حەز و ئاواتێکی مەزن بەشداری بیر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ بوون. کە ئەوەش ئاستی هەری بەرزی شۆڕشگەڕیە و سەلمێنەری ئەوەش رژانە سەر شەقام لە گوند و شارەکان دا لە بەرامبەر پیلانگێری ناونەتەوەیی سەر رێبەر ئاپۆ لە ساڵی ١٩٩٩ دا بوو کە زیاتر لە ٥٠ جەوان ئاگریان لە جەستەی خۆیان بەرداو بە تەواوی پیلانگێرانیان نیشان دا کە هیچ شتێک و هیچ کەسێک ناتوانێت رۆژی ئێمە رەش بکات. ئاگری سەر جەستەیان تێکەڵ بە ئاگری شۆڕش کرد و هەروەها ئەو ئاگرە و رووناکی ئەو ئاگرەی جەوانانی فەدایی، بۆ رۆژانی دواتر بوو بە رێگانیشاندەری گەل تا زیاتر بە شۆڕش و رێبەر ئاپۆ ئاشنا ببن. دونیای سەرمایەداری بە تێڕوانینی تاک‌گەرایانە و لیبەڕالانە لە رۆژهەڵاتی ناوینیان دەڕوانی و بە بیری رۆژ‌هەڵاتناسانە(ئۆریانتالیزم) چاویان لە رۆژهەڵاتی ناوین بوو کە کەس بۆی نیە جیاوازتر و جوانتر لە وڵاتانی رۆژئاوا بیر بکاتەوە. هەروەها لای وڵاتانی رۆژئاوایی بە تایبەتی ئامریکا وابوو کە هیچکات فیلسووف و رێبەر لە ناو گەلانی رۆژهەلاتی ناوین دەرناکەوێت، بەڵام بە دەرکەوتنی رێبەر ئاپۆ هەموو ئەو زەهنیەتە ناتەواوانەی وڵاتانی رۆژئاوایی و داگیرکەری ئیمپریالیزم بەسەرکەردەیی ئامریکای تێکشکاندو نیشانی دان کە ئەوە ئێوەن هەمووشتێکتان لە دیموکراسی و وڵات و ئازادی را هەتا ئازادی ژن و… سنووردارە. رێبەر ئاپۆ نیشانی دان کە ئەگەر زانست و فەلسەفە و مرۆڤایەتیەک هەبێت، کە ئێوەی رۆژئاوایی لە ئەمڕۆدا پەی گەیشتوون، ئەوە لە هەزاران سال لەوە پێش لەسەر رەنجی ژنان و جەوانان لێرە لە رۆژهەڵاتی ناوین کە ناوەندەکەشی کوردستانە هەڵقوڵاوە. بەڵام زێدەخوازی و داگیرکەری ئێوەی رۆژئاوایی وایکردوە کە گەلانی رۆژهەڵاتی ناوین بە خوێروخۆشی لە وڵاتی خۆیان دا ژیان نەکەن و وڵاتەکەیان لێ کردوون بە گۆڕەپانی شەڕ. رێبەر ئاپۆ خەیالی ئیمپریالیزم و سەرمایەداری تێکشکاند و بنکەی شۆڕش و سۆسیالیزمی سەر لە نوێ لە کوردستان ئاوا کردەوە و کردی بە سیستەمی مۆدێرنیتەی دیموکراتیک کە جێگرەوەی سەرمایەداریە. هەر بۆیە ئامریکا نەیدەتوانی رێبەرێکی سۆسیالیست و ئازادیخواز وەک رێبەر ئاپۆ لە رۆژهەڵاتی ناوین دا قەبوول بکات. هەر لە ساڵەکانی ٩٠ را هێڕش بۆ سەر ئەفغانستان و عێراق بە بەیانووی شەڕ لەگەڵ ترۆریزم دەستی پێکرد و ئەوەش بوو بە بناغەی پیلانگێریەکی ناونەتەوەیی بە سەروەری ئامریکا و ناتۆ و خەیانەتکارانی ناوخۆ، لەسەر رێبەر ئاپۆ و گەلی کورد و دواتر داگیرکردنی هەموو رۆژهەڵاتی ناوین. پشتی ئەو کارە دژەمرۆڤانەی ئامریکا و ژێردەستانی، جەوانان بە هۆشیاریەوە لە کوردستان بۆ پشتیوانی کردن لە رێبەری خۆیان رژانە سەر شەقامەکان و دژبەریی ئەو کردەوە ناعەز و نامرۆڤانەی ئامریکا و هاوپەیمانەکانی بوونەوە، کە ئەوش بوو بە هۆی سەرسووڕمانی ئامریکا و هەموو دەوڵەتانی رۆژئاوایی. ئەو پشتگیری و بەشداربوونە بۆ تێکشکاندنی پیلانگێری سەر رێبەر ئاپۆ و ئازاد کردنی فیزیکی رێبەر ئاپۆ بەڕێوە چوو کە هەمان ئازاد کردنی کوردستانە، جەوانان پێشەنگی حەرەکەتی ئاپۆیین و لەو پەری قارەمانیەتیدا گیانیان فیدای خاک و نیشتمان دەکەن و تاوەکوو ئەوڕۆکە هەر بەو رەنگەوە بووه و لێرە بەدواوەش هەر بە هەمان رەنگ و رووحەوە دەبێت، تا ئەو رۆژەی کە مرۆڤایەتی رزگار دەبێت و هەموو گەلان بە ئازادی دەژین و ئازادی مرۆڤ تێکەڵ بە ئازادی گەردوون دەبێت.
سەرچاوە: گۆڤاری ژیلەمۆ 18