ئامەد شاهۆ
هەواڵی کوشتن، برینداربوون، گرتن و گیان لەدەستدانی کۆڵبەران لە کوردستان، میدیا و رای شەقامی تەنیوە و ئەوەش نیگەرانی لەلای هێز و لایەنە سیاسی و پێکهاتەکانی کۆمەڵگا درووست کردووە. بۆچی لە کوردستان کۆڵبەری پەرەی سەندووە؟ داخۆ کۆڵبەری دەتوانێت پێویستی ژیانی هاوڵاتیان دابین بکات؟ کێ بەرپرسیارە لە پەلکێش کردنی هاوڵاتیان بۆ کاری کۆڵبەری؟ کێ بەرپرسە لە کوشتن و راودوونانی کۆڵبەران؟ رژێم چەندێک نیازی چارەسەری کێشەی کۆڵبەر و کاسبکارانی هەیە؟ بۆ کۆتایی هێنان بەو کۆمەڵکوژیانە ئەرک و بەرپرسیاری گەل چییە؟
گەشەدانی کۆڵبەری لە کوردستان دەرئەنجامی سیاسەتی هەڵەی رژێمی داگیرکەری ئێرانە. واتا رژێمێک کوردستانی قۆرخ کردووە کە بۆ گەلی کورد نەزۆک کراوە و سەرجەم داهاتی ژێرزەوینی و سەرزەوینی لە لایەن مافیاکانی رژێمەوە بە تاڵان دەبرێت. کاربەدەستانی رژێم بە سیستەماتیک دەرفەتی ژیان و خۆش بژێوی لە کوردستان لەبار دەبەن، تا گەل و کۆمەڵگا چاو لە دەستی خۆ بکەن.
رژێم لە هەنگاوی یەکەمی قڕکردنی گەلی کورد، ئیمکان و دەرفەتی ژیان و هەلی کاری لەبار بردووە و کوردستانێک کە بە بەهشتی سەر زەوی دەناسرا، کردوویەتیە پادگانێکی سەربازی و دەشتێکی چۆڵ و بایەر تا سوودێکی بۆ دانیشتوانی ناوچەکە نەمێنێ. واتا رژێم بەو سیاسەتە گەل لەسەر زێدی باب و باپیران و خاکی دایک دادەبڕێنێت و کوردستانی کردوەتە کێڵگەی داگیرکەری کە چی بوێت، تێدا دەچێنێ و دروێنەی دەکات. ئەو سیاسەتەی رژێم وای کردووە کە ئەمڕۆ کوردستان بۆ خاوەن ماڵ حەرام بێت و بۆ داگیرکەرانیش حەڵاڵ بێت.
کۆڵبەری لەئەنجامی سیاسەتی داگیرکەری رژێمی ئێران چەکەرەی کێشاوە، واتا چەندێک داگیرکەری بڵاو و زەبەلاحتر بێ، کۆڵبەریش ئەوەندە فراوانتر و زیاتر دەبێ. بۆیە تا لە کوردستان کۆتایی بە داگیرکەری نەهێندرێت، کۆتایی بە کاری کۆڵبەری و هاوشێوەی لەو جۆرە نایەت. چونکا تا داگیرکەری لەئێران و کوردستان بوونی هەبێ، دەرفەتی ژیان و هەلی کار بۆ هاوڵاتیان بوونی نابێ. ریشەی تەواوی چەرمەسەری و مەرگەساتەکانی گەلانی ئێران و کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ داگیرکاری رژێمی ئێران لەو ناوچانە و کوردستان. کوشتنی رۆژانەی کۆڵبەران لەکوردستان و کوشتنی هەڕەمەکی سووخت بەرانی بەلووچستان لەمانگی رەشەممە ئەو بابەتە پشتڕاست دەکاتەوە.
رژێمی داگیرکەری ئێران بۆ ئەوەی مەرامە چەپەڵەکانی لە کوردستان بە جێ بهێنێ، بە پیلانە یەک لە دوا یەکەکانی دەیەوێت؛
لە هەنگاوی یەکەمدا گەلی کورد تەسلیم وەربگرێت تا واز لە شووناس و کەرامەت و فەلسەفەی ژیانی خۆی بهێنێ و بە تەواوی لەسەر سیاسەت و فەلسەفەی داگیرکەری درێژە بە ژیان و بوونی خۆی بدات و بەڕەنگاری داگیرکەری نەبێتەوە.
لە هەنگاوی دووهەمدا بە سەرکەوتنی ئەو پیلانە، گەلی کورد لە بەرامبەر رژێم بۆ هەتاهەتایی بە چۆکدا بێنێ. واتا بە برسی کردن و تۆقاندن، گەل ناچار بکات تا لە بەرامبەر سیاسەتی داگیرکەری بە چۆکدا بێت و ببێتە سەرباز و بەکرێگیراوی رژێمی داگیرکەری ئێران.
لە هەنگاوی سێهەمی ئەو پیلانە چەپەڵە، رژێم دەیەوێت گەلی کورد بە تیرۆریست لە قەڵەم بدات تا دەرفەتی کۆمەڵکوژکردنیان خۆشتر بکات و گرتن، کوشتن و کۆمەڵکوژکردنیان بە رەوا نیشان بدات و بەو شێوەیە گەلی کورد لە سەر خاک و زێدی خۆیان، مافی ژیان کردنیان لێ زەوت بکرێ.
لە پیلانی چوارەمی رژێمدا، هەوڵی داپاڵین (تەسفیە) کردنی کوردان دەدات و ئەوەش لەسەرجەم رەهەندەکانی کۆمەڵگاوە دەستی پێکردووە. واتا رژێم سەرەتا مێژوو، کولتوور، خاک و نیشتمانی گەلی کورد لەناو دەبات و ئەو دەرفەتانەی کە کوردان لەژێر چەپۆکی داگیرکاری و تەسفیەکردن رزگار دەکات، خابوور و وێرانی دەکەن. بە تایبەت زەین و هزری مرۆڤەکان فەتح دەکات و یادگەی تاکەکان دەسڕێتەوە.
لە هەنگاوی پێنجەم و کۆتاییدا، رژێم بە یەکجارەکی دەیەوێت گەلی کورد قڕ بکات، بۆیە ئەمڕۆ گەلی کورد لەبەر ئەو زهنیەتەی دەسەڵات، گیرۆدەی بەرداشی ژینۆسایدی کولتووری بووە و لەناو ئاشی کۆیلەتی، سیخوڕی و جاشایەتی دەهاڕدرێت. لەناو بردنی دەرفەت و هەلی کار و سەرچاوەی بژێوی ژیانی گەل لە کوردستان و رفاندن و قۆڵبەست کردنی بە کۆمەڵی چالاکانی مەدەنی، ژینگەیی و هونەری، لێدانی زەنگی مەترسیداری قڕکردنی هەنگاو بە هەنگاوی گەلی کوردە.
سەرچاوەی گەشەدان و بەربڵاوی کۆڵبەری لە کوردستان بۆ ئەو سیاسەتە مەترسیدارەی رژێم دەگەڕێتەوە، بۆیە تا ئەو پیلانانە پووچەڵ نەکرێنەوە، دەرفەتی ژیانی ئازاد و دادپەروەر لە کوردستان فەراهەم نابێ. چۆن بە پێی ئێش و ئازار و سەخڵەتیەکانی کۆڵبەری، ئەگەر دەرفەتی هەڵبژاردنی کارێکی تر لەناوچە سنووریەکانی کوردستان بۆ هاوڵاتیان هەبوایە، بێگومان زۆربەی هاوڵاتیان روویان لەم کارە دژوار و زەحمەتە نەدەکرد و بە پێچەوانەوە لەسەر کانگەی ژیان و دەشتی پڕپیت و بەرەکەتی نیشتمان، ژیانی شکۆداریان دەکرد. بەڵام ئەمڕۆ لەژێر سایەی بوونی دەسەڵاتێکی داگیرکەر، دز و گەندەڵ، هیواو ئومێدی گەل بە ژیانی ئازاد و دادپەروەر خامۆش کراوە و گەل ناچار دەکەن کە روو لە کاری کۆڵبەری بکەن و لە لایەکی تریشەوە بە کۆمەڵێک بەرچەسپ و تۆمەتی ناڕەوا، فیشەکی مردنیان شاباش دەکەن و لەژێر ئەو پاساوە، رێ بۆ داگیرکردن و بە سەربازگەکردنی کوردستان خۆشتر دەکەن.
زهنیەتی داگیرکەری لەکوردستان بەو شێوەیە داڕێژراوە کە ژێرخان و سەرخانی ئابووری لە کوردستان لەبار ببەن و بۆ ئەوەی کێشە و گرفتەکانی گەل چارەسەر نەبێ، دەرفەتی هیچ جۆرە سەرمایەگوزاریەک لە کوردستان بە هاوڵاتیان نادەن. واتا رێگا بە سەرمایەگوزارانی کورد نادەن کە لەشارە سنووریەکان کارخانە و کارگە دروست بکەن و رێگا نادەن کە کار بۆ هاوڵاتیان دابین بکرێ. چون رژێم تاکە کارێک کە بۆ هاوڵاتیانی کورد بە رەوا دەبینێ، چڵکاوخۆری و بە کرێگیراوییە. ئەوەش تاکە کارێکە کە رژێم لە کوردستان سەرمایەگوزاری لەسەر دەکات. بە برەودانی ئەو سیاسەتە چەپەڵەی، دەیەوێت هەوڵاتیان پەلکێشی ناو تۆڕەکانی دەسەڵات بکات و تاکێکی بێ ئیرادە و لاواز بەرهەم بهێنێ.
بەڵام گەلی کورد هەمیشە هەوڵی داوە کە خۆی لە پیلان و سیاسەتی چەپەلی داگیرکەران بپارێزێت و ئامادە بووە کە هەر جۆرە ژیانێکی قورس و زەحمەت، تەنانەت مەرگ هەڵبژێرێت تا چاو لە دەست و گوێ، لە مستی دەسەڵات نەبێ. لەبەر ئەوەیە کە ئەمڕۆ کۆڵبەری لە ناوچە سنووریەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان، لەپێناو دابین کردنی بژێوی ژیانی رۆژانە گەشە دەکات.
لە کاتێکدا کۆڵبەری لەریزی قورسترین کارەکانی مرۆڤ جێ دەگرێ. لە کوردستان رۆژ لە دوای رۆژ رێژەی بەشداری هاوڵاتیان بە تایبەت مێرمنداڵ و ژنان بۆ کۆڵبەری زیاتر دەبێ. تا کۆتایی ساڵی ١٣٩٩، دەزگا فەرمیەکانی رژێم نزیکەی ١١٠ ژنیان راگەیاندووە کە سەرقاڵی کۆڵبەرین، لەکاتێکدا راستیەکانی ناوچەسنووریەکان زیاتر لەو ئامارە پیشان دەدەن. ئامارەکان باس لەوە دەکەن کە ژمارەی کۆڵبەران لەکوردستان دەگاتە ١٥٠ هەزار کەس و ئەوەش رووداوێکی کارەساتبار و دڵتەزێنە. واتا سیاسەتی برسێتی و هەژاری رژێم لەناوچە کوردستانیەکان سوپایەکی لەکۆڵبەران هێناوەتە ئاراوە کە رژێم بە زۆرەملێ پەلکێشی تۆڕەکانی دەسەڵاتیان دەکات.
ئەو خاڵانەی کە لە لایەن رژێمەوە لە پێناو پەرەپێدانی کۆڵبەری لە کوردستان داڕێژراون بریتین لە؛
- هەژاری و بێ دەرامەدی لە رادەبەدەر.
- بێکاری قووڵ و بەرفراوانی گەل بە تایبەت ژنان و گەنجان.
- دۆخی نالەبار و نەبوونی ژێرخانی ئابووری لە ناوچە سنوورنشینەکان.
- نەبوونی سەرمایەگوزاری و بەرنامەی درێژخایەن لە پێناو دابین کردنی کاری بەردەوام.
- نابەرابەری و دابەش کردنی سامان و سروەتی وڵات بە شێوەی نادادپەروەرانە.
- جیاخوازی لە رادەبەدەری دەسەڵات لە بەرامبەر ناوچە سنوورنشینەکان بە بەراورد لەگەڵ ناوەند.
- روانگەی ئاسایشی و سیاسی رژێم بۆ ناوچە سنوورنشینەکان.
- میلیتاریزەکردنی ناوچەکە، راودوونان، گرتن، کوشتن و لەسێدارەدانی هاوڵاتیان.
- بەربڵاوبوونی هێزە سەرکوت کار و داپڵۆسێنەرەکانی رژێم و دزە کردنی مافیاکانی سەر بە سوپای پاسداران بۆ ناو سەرجەم جومگەکانی کۆمەڵگا.
- پەلکێش کردنی بە ناچاری هاوڵاتیان بۆ ناو تۆڕەکانی دەسەڵات.
ئەو خاڵانە هۆکاری سەرەکی گەشەدانی کۆڵبەری و کۆمەڵێک دیاردەی تری مەرگەساتبار لە کوردستانن.
لەراستیدا کۆڵبەر کێیە و کۆڵبەری لە کوردستان چییە کە رژێمی تۆقاندووە؟ کۆڵبەر ئەو کەسەیە کە بۆ پەیداکردنی پاروێک نان و بژێوی ژیانی بنەماڵەکەی، بڕێک کەل و پەل لە ناوچەسنووریەکان هەناردە و هاوردە دەکات و بە پێی قورسی و جۆری کۆڵەکەی حەقدەست وەردەگرێت. ئەی بۆچی کۆڵبەران لە کوردستان ئەوەندە رووبەڕووی هێرش و پەلاماری چەکدارەکانی رژێم دەبنەوە؟ مەگەر گەلی کورد ئیجازەی پەیداکردنی نانی حەڵاڵی لە کوردستان نییە؟! کەل و پەلی سەرشانی کۆڵبەران کە پێداویستیە سەرەکیەکانی رۆژانەیان دابین دەکات، چۆن دەبێ بە کەل و پەلی قاچاخ لە قەڵەم بدرێت؟ لەکاتێکدا هێزەکانی سەر بە سوپای پاسداران گەورەترین رێکخراوەی مافیایین کە سەرقاڵی هەر جۆرە کار و باری قاچاخن و رووبەڕووی هیچ جۆرە سزایەک نابنەوە. ئەوەش تەنیا بۆ رەوایەتی دان بە داگیرکردنی کوردستانە کە بە بیانووی شەڕ لە دژی هاوردەکردنی کەل و پەلی قاچاخ، کۆڵبەران و کاسبکاران دەکوژن و دیواری داگیرکەری و چڕنۆکی داپڵۆساندن قایمتر و درێژتر دەکەن.
کۆڵبەرێک کە لە گەردەنەی تەتەی مەریوانەوە زیاتر لە ١٩ کیلومەتر بار لەسەر پشت هەڵدەگرێ و تەنانەت رەگەز و تەمەنیش ناناسێ، چۆن لەسەر زێدی باب و باپیرانی دەبێ بە مۆرکی تیرۆر و کاری قاچاخ و کوشتنیان وا بە ئاسانی رەوا دەکرێت و ئەو کارە مەترسیدارەش بۆ هاوڵاتیان رەوا نابینن؟ ئەگەر رژێم لەراستیدا دەیەوێت شەڕ لە دژی گەندەڵی و کار و باری قاچاخ و نادادپەروەری لە کوردستان بەڕێوە ببات، سەرەتا پێویستە لە بەرپرسانی خودی رژێم و تۆڕەکانی دەسەڵات و سوپای پاسداران و بەسیجەوە دەس پێ بکات و لە دەزگای دادی رژێم، بێدادی و نادادپەروەری شاباشی گەلی هەژار و رەنجدەر نەکرێ.
کۆڵبەری کارێکی سەپێنراوی دەسەڵات بە سەر گەلانی ناوچە سنوورنشینەکانە. ئەو گەلەش بۆ ئەوەی درێژە بە بوونی خۆیان بدەن و لە بەرامبەر زۆر و زەحمەتیەکانی ژیان خۆ بپارێزن، سەرەڕای مەترسیەکانی ئەم کارە، روویان لە کۆڵبەری کردووە. تانەنات لەبەر دۆخی قورسی ژیان و گوزەرانی خەڵک، رێژەی بەشداری ژنان بۆ کۆڵبەری پەرەی سەندووە و ئەوەش ئاستی پیلانە چەپەڵەکانی رژێم لە کوردستان نیشان دەدات. داخۆ کۆڵبەری چ زیانێکی بە گەل و کۆمەڵگا گەیاندووە کە رژێمی پەست و زوێر کردووە؟ لە چ بوارێکەوە زیانی بە گەل و دەسەڵات گەیاندووە؟ داخۆ کۆڵبەری ئەوەندەی کردەوەکانی سوپای پاسداران، زیان و زەرەریان بۆ گەل و کۆمەڵگا هەبووە کە ئەمڕۆ کۆڵبەری لەلایەن کاربەدەستانی رژێم بە کارێکی نایاسایی لە قەڵەم دەدرێت؟ لە ئێران کاری یاسایی و نایاسایی چییە؟ کێ لە کوردستان یاسایی ژیان بە سەر دەبات و کێ نایاساییە؟ سوپای پاسداران و دەستە و تاقمەکەی گەورەترین هێزی نایاسایی لە کوردستانن و هێزێکی تاڵانکەر، دز، بکوژ و ماڵوێرانکەرن. ئەگەر یاسایەکی دیمۆکراتیک لە ئێران سەروەرە، بۆچی لێپرسینەوە و لێپێچینەوە لەو هێزە مافیاییە ناکرێ؟ بۆچی بە جێگای تاوانباران، کەسانی بێ تاوانی وەک کۆڵبەر و کاسبکار، دەدرێنە بەر دەستدرێژی گولە و رۆژانە ناوچە سنووریەکان خەڵتانی خوێن دەکرێ؟ لەکاتێکدا ئەو کاسبکار و کۆڵبەرانە لەسەر زێدی باب و باپیرانیان پارۆیەکی نانی حەڵال بۆ ماڵ و مناڵیان پەیدا دەکەن.
کوشتنی کۆڵبەر و کاسبکارانی کورد لە ناوچە سنووریەکان بە سیستەماتیک کراون و ئەوەش سیاسەتی رژێم لە دژی گەلی کورد دەخاتەڕوو. چون ئەو چەکدارانەی رژێم کە بە پێچەوانەی یاسای خودی دەسەڵات، تەقە لە کۆڵبەر و کاسبکاران دەکەن و دەبنە هۆکاری گیان لە دەستدان و برینداربوونیان، بۆچی بە تاوانبار لە قەڵەم نادرێن و لێپێچینەوەیان لەگەڵ ناکرێ و سزا نادرێن. ئەوەش نیشانی دەدات کە رژیم لەگەڵ چەکدارەکانی لە ناوچە جیاوازەکانی ئێران و بە تایبەت کوردستان جیاوازی دادەنێت و ئەو چەکدارانەی کە هاوڵاتیانی کورد دەکەنە قوربانی، پلە و پۆستیان بەرز دەکرێتەوەو خەڵات دەکرێن.
کۆڵبەران جیا لە زۆڵم و زۆری و تەقە کردن و برینداری و کوشتنیان لە لایەن چەکدارەکانی رژێمەوە، بەردەوام رووبەڕووی مەترسی دیکەی سرووشتی وەک؛ لە سەرما رەق هەڵهاتن و کەوتنە خوارەوە لە شاخەکان و چوونە سەر ئەڵغام و بە تاڵان بردنی سەرمایەی ژیانیان لە لایەن مافیاکانی رژێم رووبەڕوون.
لە سەرما رەق هەڵهاتنی ئازاد و فەرهاد خوسرەوی لەگەردەنەی تەتەی مەریوان و گیان لە دەستدانی ٥ هاوڵاتی لەگوندی کۆرانی سەر بە ورمێ لە ژێر هەرەسی بەفر، ئەو کارەساتە دڵتەزێن و ناخ هەژێنەرانە دێنێتەوە یادمان کە لە ئەنجامی سیاسەت و کارنامەی رەشی رژێم روودەدەن و رۆژانە ئەو سێکانسانە دووپات دەبنەوە و لەو پێناوەدا هیچ هەوڵێکی چارەسەری بۆ کێشە و گرفتەکانی گەل لە لایەن دەسەڵاتەوە نەدراوە و ناشدرێت. بەڵێنی کاربەدەستانی رژێم بۆ چارەسەری کێشەی کۆڵبەران لەتاق نراوە. چون وەزیری ناوخۆی رژێم لە ساڵی ٢٠١٧ەوە رایگەیاندبوو کە کۆتایی بە دیاردەی کۆڵبەری دەهێنرێت و لە بەرامبەر ئەوەش ١٥ بازارچەی سنووری دەکرێتەوە و کارتی پیلەوەری بە کۆڵبەران دەدرێ و باج یان لێ وەرناگیردرێت و هەمان درووشم جارێکی تر لەزستانی ١٣٩٩ لەلایەن بەرپرسانی ئێران دووپات کرایەوەو بەو شێوەیە لە هەوڵی هێوەرکردنەوەی شەپۆلی ناڕەزایەتی گەل و چەواشەکاری و خاپاندنیانن و بەو پڕۆژانە دەیانەوێت کۆڵبەری بخەنە ژێر کۆنتڕۆڵی رژێم و ئەمجارەیان بە شێوەی یاسایی دەرفەتی بژێوی ژیانی خەڵک لەبار بەرن.
لە لایەکی تریشەوە لە زستانی ئەمساڵ بەرپرسی دەزگای داد لە سەردانێکی بۆ پارێزگای کرماشان هەمان وتەی بێ کەڵک و فریودەرانەی دووپات کردەوە کە کارگرووپێکیان دامەزراندووە تا بە زووترین کات لەسەر پڕۆژەی سامان دانی کۆڵبەران، راوەستە بکەن. بەڵام ئەو بەڵێنانە هەر وا لەسەر کاغەز ماونەتەوە، چون کوژرانی بە دەیان کەس دوا بە دوای راگەیاندنی ئەو پڕۆژەیە، نیازپاکی رژێم و گەوهەری پیلانەکانی لە کوردستان ئاشکرا دەکات.
لە کاتێکدا هاوڵاتیان لە پێناو پەیدا کردنی پارۆیەکی نان بۆ بنەماڵەکانیان، رۆژانە گیان بەخت دەکەن. دۆخی نالەباری گەل بە لای دەسەڵاتدارانەوە گرنگ نییەو ئاوڕێکیان لێ نادرێتەوە. بە پێچەوانەوە رژێم بە زەبری چەک، کوشتن، راودوونان و تاڵان کۆتایی بە کار و کاسبی حەڵاڵی هاوڵاتیانی کورد لە کوردستان دەهێنن و پیلانەکانیان بە گوێرەی بەرژەوەندی خۆیان دەتاشن. ناوەڕۆکی سەرەکی ئەو پڕۆژەیە ئەوەیە کە رژێم بە هیچ جۆرێک نەبوونی ئاسایش و ئارامی لە ناوچە سنووریەکان قەبووڵ ناکات. واتا رژێم هەرگیز دان بە بوونی ناسنامەی ئازادی کۆڵبەر و کاسبکار دانانێت. بۆیە نابێ هەرگیز چاوەڕوانی پڕۆژەی چارەسەری لە رژێمی کوردکوژ، بەلووچ و عەرەب کوژ بکرێت. چون رژێم بۆ خۆی ئەو دیاردەیەی خۆڵقاندووەو بە سیستەماتیک، سیاسەتەکانی دژە کورد و گەلانی دیکە بەڕێوە دەبات. بۆیە هەر پڕۆژەیەکیش جێ بە جێ بکرێت، گومانی تێدا نییە کە هاوڵاتیان چاو لە دەست و دیلی ناوەندەکانی سوپا و بەسیج دەکەن.
ئەو ئامارانەی کە لە میدیاکانەوە بڵاو دەکرێنەوە، حەقیقەتێک بۆ کەسانی خاوەن ویژدان و نیشتمانپەروەر ئاشکرا دەکات، کە کۆڵبەری بیانوویەکی دیکەی کوردکوژی رژێم لە ناوچەکەیە. چون لە ساڵی ٢٠١٥ تا ٢٠٢١ بە پێ ئامارە نافەرمیەکان نزیکەی ٤٥٠ کۆڵبەر کوژراون و ٧٥٠ کۆڵبەریش بریندار بوون. ئەوەش هێمای بەرپا کردنی شەڕە لە کوردستان. واتا رژێم لە کوردستان، شەڕی کوردکوژی راگەیاندووە و کردەوەکانی بە کۆمەڵێک پاساو و بیانووی بێ بنەما پەردەپۆش دەکات. لە کاتێکدا کۆڵبەری لە هیچ یەک لە ماددەکانی یاسای بنەڕەتی رژێم بە تاوان لە قەڵەم نەدراوە و سزایەکی یاسایی لە یاساکانی رژێم بۆ کۆڵبەر دەستنیشان نەکراوە کە ئەو رێژە زۆرەی کۆڵبەر و کاسبکار لە ناوچە سنووریەکان بە بێ تاوان دەکوژرێن. بەرپرسانی ئەو کۆمەڵکوژیەش مافیا و چەتەکانی سەر بە سوپای پاسداران لە کوردستانە کە تەنگیان بە کۆمەڵگا هەڵچنیوە.
کەسانی وەک عەلی شەمخانی بەرپرسی کۆنسەی باڵای ئاسایشی نەتەوەیی ئێران بۆ ماست ماڵی کردنی کردەوەکانی رژێم رایگەیاندبوو؛ رژێمی ئێران هەرگیز بەدوای ئەوە نەبووە کە کوردێکی دلێر و ئازا ببێتە کۆڵبەر و وڵامی چاکە و دڵسۆزیەکانی کوردیش لە لایەن رژێمەوە بەو شێوەیە نەبووە. ئەوەی لە کوردستان دەگوزەرێ زۆر بە پێچەوانەی ئەو وتار و لێدوانە ناکۆکانەی کاربەدەستانی رژێمە. واتا رژێم تۆپی تاوانەکانیان لە خۆ دوور دەخەن و لە بەرپرسیاری هەڵدێن و کوردکوژی بە گەورەترین مەدالیا و چاکەی رژێم دەرحەقی گەلی کورد دەبینن کە ئەمڕۆ لە گۆڕەپانە جیاوازەکانی رۆژهەڵات بە هاوڵاتیانی دەبەخشن. هاواری دایکان، خوشکان و کەس و کاری ئازاد و فەرهاد خوسرەوی و ٥ کۆڵبەری گوندی کۆرانی سەر بە ورمێ، رووی راستی دەسەڵاتی لە کوردستان داماڵی. رژێم هیچ بە هانای گەلی ئەو ناوچەیەوە نەچوو، تا ئەو کۆڵبەرانەی کە لە ژێر هەرەسی بەفر مابوون رزگار بکات و بە پێچەوانەوە، بەربەستیشیان بۆ خەڵکی ناوچەکە درووست دەکرد، هۆکارەکەی لە زمانی دایکی جەرگ سووتاوی ئەو کۆڵبەرانەوە دەبیسترا کە دەوڵەت گەلی کورد بە کافر لە قەڵەم دەدات و بە هانایانەوە ناچێت و گەل بێ کەس ماوە.
بۆ ئەوەی لە کوردستان ژیان بە واتا و بە نرخ بکرێ و خاوەن کەس و بەهێز ببین، پێویستی بە تۆکمەکردنی تێکۆشانی رەوا و رێکخستن کردنی گەل لە دژی دەسەڵات و داگیرکەری هەیە. بۆیە هەر هاوڵاتیەک ئەرکی سەرشانیەتی کە بەڕنگاری داگیرکەری لە کوردستان ببێتەوە، تا لە چڕنۆکی داگیرکەری و زۆڵم و زۆری، خۆ بپارێزن. بە جێگای ئەوەی چاوەڕوانی لە بکوژی خۆ بکەن کە دەرفەتی ژیان و هەلی کاریان لە کوردستان بۆ بڕەخسێنێ، پێویستە بە پشت بەستن بە هێزی گەوهەری خۆ و پێداگری لە پێناو دابین کردنی ژیانی ئازاد و دادپەروەر، تێکۆشانی دیمۆکراتیانەیان بە گوڕتر بکەن.