مصاحبە مجلە آلترناتیو با اویندار رِناس عضو مجلس اتحادیه زنان شرق کوردستان YJRK —
آلترناتیو: همان‌گونه كه می‌دانیم رژیم جمهوری اسلامی ایران، دارای نگرش و عملكرد در زمینه‌ی خنثی نمودن نقش زن در جامعه است. به نظر شما این نگرش زن‌ستیزانه با چه اهدافی اعمال می‌شود؟ چه تأثیراتی بر جامعه خواهد گذاشت؟
اویندار رِناس: بدون شک هر دولت و قدرتی دارای نگرشیمتفاوت در رابطه با حقوق زنان می‌باشد. اگرچه روشهای متفاوتی در رابطه با حقوق زنان وجود دارد، اما به دلیل این‌كه این روش‌ها همگی برخاسته از نگرش قدرت و اقتدار هستند، در نهایت بازخورد آنها به یك اندازه است و جز تخریبات در اشكال متفاوت نتیجه‌ای ندارند. در واقع انعطاف یا تلطیف روشهای رفتاری با زنان و گفتمان به كار گرفته شده در رابطه با آنها را می‌توان با نوع استراتژی قدرت‌ها در سوء استفاده از این نیرويِ سازنده دانست . جمهوری اسلامی ایران نیزدارای نگرش و روشهای متفاوت‌تری است. در واقع زنان ایرانی از کوچکترین حقوق طبیعی خویش نیز محروم می‌باشند. این درحالی‌ست که در جامعه‌ی آریایی زنان دارای قداستی خاص و موقعیت مشخصی در سطح جامعه بوده‌اند. ولی رژیم کنونی به تمامی از این فرهنگ دور است. همچنین یكی از روشهای نظام برای تضعیف زنان ازمیان برداشتن این فرهنگ است. جهت تخریب نمودن ارزش‌های اجتماعی از بکارگیری هیچ‌گونه روشی دریغ نمی‌ورزد. از نظر نظام، زن خوب همان مادر خانه‌دار است كه از لحاظ تمكین به شوهر سنگ تمام می‌گذارد. در واقع زنی که مادر نباشد باارزش نیست. از سویی دیگر در تلاش است، این پتانسیل را که همیشه برای مخالفت و اعتراض آماده است، تحت کنترل خود بگیرد. این نیرو را تخلیه کرده و اعتماد به‌نفس زنان را از بین ببرد. زیرا زنانی که از هر لحاظ ضعیف شده باشند برای رژیم خطری ایجاد نمی‌کنند.
آلترناتیو: در قانون اساسی به ماده‌ای برمی‌خوریم که بحث از مساوات ودر نظر گرفتن عدالت بین زنان و مردان می‌کند. در حالی كه تمامی فرصت‌‌ها، حقوق، آزادی و حتی زمینه‌ی فعالیت زنان در ایران به گونه‌ای فاحش پایمال می‌گردد. شما این مسئله را چگونه ارزیابی می‌كنید؟ ریشه‌ی این نوع نقض حقوق را در چه می‌دانید؟
اویندار رناس: در واقع حقوق و قوانین مدنظر نیز ازمنطق و ذهنیتی مردسالارانه و جنسیت‌گرا نشأت گرفته‌اند. نگرشی کاملا منفعت‌طلب و استثمارگر موضوع بحث است. زیرا زمانی که به نیرو و پتانسیل زنان احتیاج داشته باشند، از حق و حقوق و حتی قداست زنان سخن می‌گویند. سخنان دولت‌ـ مردان نیز دلیلی بر این واقعیت است. وقتی که به رأی زنان احتیاج داشته‌باشند، نیمه‌ی خالی صندوقی یادشان می‌آید كه انباشته از ذهنیتی سودجویانه است. بایستی مسئولان نظام این واقعیت را خوب درک کنند كه سیاست عوام‌فریب و منفعت‌طلب‌شان مشروعیت خود را از دست داده است.با پاك كردن صورت مساله می‌خواهند وانمودنمایند كه اصلا مشكلی وجود ندارد. بایستی به این واقعیت پی بُرد تا زمانی که انقلابی ذهنیتی زمینه‌ساز گذار ازنگرش جنسیت‌گرایتعمق یافته در ساختار اجتماعی نظام را به وجود نیاورد،اظهارات قبل از هر انتخابات، تكرار عوامفریبی و نیز دروغی رنگ باخته خواهد بود. همچنین نمی‌توان از عدالتی بحث کرد که در آن حق و حقوق زنان رعایت نمی‌شود. همچنان كه به آن اشاره شد زنان ایرانی حتی از کوچکترین حقوق طبیعی خود نیز محرومند. لازمه‌ی توازن و تعادل، وجود نیروی دوم و شناخت و احترام است.
آلترناتیو: نگرش تبعیض جنسیتی در ایران موضوعی‌ست كه همواره با انتقادات بسیاری از سوی سازمان‌های مدنی و جنبش‌های زنان قرار می‌گیرد. به نظر شما این انتقادات چه اندازه با واقعیت موجود همخوان بوده و می‌تواند بر وضعیت مزبور تأثیر بگذارد؟
اویندار رِناس: از اوایل انقلاب تا به امروز شاهد پایمال کردن حقوق زنان هستیم. این روند، روزانه چهره‌ی كریه‌تری به خود می‌گیرد. در این اواخرممنوع کردن بسیاری از رشته‌های درسی برای زنان، ایجاد فشار بر فعالان حقوق زنان و به زندان انداختن آنها، تحقیر، طرد و ردصلاحیت زنان در تمام عرصه‌های اجتماعی و به ویژه سیاسی نیز بیانگر واقعیت مذکورند. رژیم نه تنها در راستای دموکراتیزه کردن ایران كه بر مبنای آزادی زن باشد، هیچ تلاشی انجام نداده، بالکعس با در پیش‌گرفتن خشن‌ترین راهکارها در صدد از بین بردن ارزش‌هایبنیادین اخلاقی ـ اجتماعی برآمده است. تنها تبعیض نیست، در اصل می‌توان آن را طرد اجتماعی‌ـ سیاسی زنان نامید. شایان ذکر است که نبایستی صرفا به انتقاد کردن محدود ماند. اصلا انتقاد در بستری امكان‌پذیر است كه امكان ابراز وجود فراهم باشد، وگرنه نباید از مبارزه بحث به میان آورد. اگر انتقادی هم در راستای گذار از ذهنیت مذکور مطرح گردد، مستلزم مبارزهای رادیکال‌تر می‌باشد. جهت گذار از ذهنیتیمخرب، بایستی ذهنیتی آلترناتیو(جایگزین) را مبنا قرار داد و روشهای مبارزه را طبق همان ذهنیت و گرایش انتخاب کرد. انتقاد صرف و عدم مبارزه و مقاومت متداوم، باعث مارژینال گشتن(بی‌تأثیر‌شدن)همان انتقادات می‌گردد. رادیکال بودن در صورتی که با راهکارهای متفاوت و دموکراتیک بستر مبارزهای منسجم را ایجاد کند، معنادار و نتیجه‌بخش می‌باشد.
آلترناتیو: رژیم ایران، در جهت خنثی نمودن انتقادات و نیز مقابله با نهادینه شدن ذهنیت آلترناتیوی كه به آن اشاره نمودید، از چه راهكارهایی و در جهت كدام منافع استفاده می‌نماید؟
اویندار رِناس: رژیم از نیرو و پتانسیل تحول‌خواهی زنان در هراس است. برای محدود کردن این نیرو نیزاز راهکارهاییهدردهنده و فرسوده کننده استفاده می‌نماید. با وقاحت تمام از این راه‌ها برای مشروع نمودن ذهنیت زن‌ستیز خود سود می‌جوید. زن آزاد جامعه‌ای آزاد را موجب می‌شود. جامعه‌ای آزاد نیز پایان قدرت حاکمان و استثمارگران را رقم خواهد زد. به راحتی می‌توان درک کرد که پایه‌های بردگی جامعه بر مبنای اولویت‌دهی به بردگی زنان نهاده شده‌اند.
آلترناتیو: ایران از نظر تنوعات اتنیكی (اجتماعی)سرزمینی موزاییک مانند بوده که دارای فرهنگ‌ها و خلق‌های متنوعی است. این تفاوت‌مندی كه می‌تواند موجب آفرینش ارزش‌هایی اجتماعی گردد، ازسوی نظام قدرت‌گرای ایران به ابزاری جهت اعمال سیاست و تداوم فشار بر خلق‌ها گشته است به طوری كه اینتفاوت‌‌مندی‌های فرهنگی، اجتماعی، و حتی مذهبی موجب تعمیق‌یافتن تبعیضات مورد بحث علیه جامعه به ویژه زنانشده است. آیا می‌توان گفت كه موضوع زن و تفاوت‌مندی جنسیتی نیز یكی از ابزارهای این سیاست است؟
اویندار رِناس:نظام بر مبنای سه اصل دولت‌گرایی، ملی‌گرایی و جنسیت‌گرایی خود را سازماندهی می‌کند. تبعیضات مذهبی، ملی و جنسیتی موجب می‌شوند بر مشکلات و مسائل زنان افزودهشود. بیشترین آسیب‌های روحی‌‌ـ روانیو جسمی را زنان متحمل می‌گردند. سرکوب و فشار افسارگسیخته‌ی نظام بیش از پیش بر جامعه‌ی کورد افزونییافته است. هر گونهفعالیت اجتماعی و فرهنگی راتجزیه‌طلبی قلمداد كرده و آن را برهم زننده‌ی امنیت ملی می‌داند. همچنین جهت بسط سیطره‌ی قدرت خود و کنترل کردن جوامع، قبل از هر چیزی ارزشها و سمبل‌های آن جامعه را نشانه می‌روند. زنان دارای قداست و ارزش والاییدر جامعه‌ی کورد می‌باشند. هر چند ذهنیت جنسیت‌گرای اجتماعی از سوی قدرت‌های حاکم چنان تعمیق یافته که به این جایگاه تا حدی آسیب رسانده است ولی باز هم جامعه‌ی کورد تحت هر شرایطی سعی نموده از همه‌ی نیروی اجتماعی و مقاومتی خود جهت صیانت از ارزش‌های مقدسش استفاده کند.
آلترناتیو: به نظر شما امروزه تا چه میزان هوشیاری لازم در مقابل دفاع از این ارزشها وجود دارد؟
اویندار رِناس: تغییراتی که در سطح دنیا و به خصوص منطقه شاهد آن هستیم بیش از پیش آشكار می‌سازد که جوامع و انسان‌ها از هر تبار و دیار که باشند، بایستی جهت رسیدن به هویت اصلی خود تلاش کنند. انسان آزاد، جامعه‌ی آزاد را موجب می‌شود. به هویت انسانی خویش دست یافتن رسیدن به کمال را میسر می‌کند. جامعه‌ای فرهیخته، سیاسی، اخلاقی و آزاد شده، شرایط زندگی‌ای طبیعی و آرام را مهیا می‌کند. جامعه‌ی کورد نیز در صورتی می‌تواند از ارزش‌های اجتماعی خود بحث به میان آورد که همت و تلاشی را برای صیانت و پیشرفت آنها را از خود نشان داده باشد. امروزه شاهد افزایش آمار خودکشی، مصرف مواد مخدر، فحشا، گسترش نهادهای بسیج و… در شرق کوردستان هستیم و این به‌خودی خود زنگ خطری برای جامعه‌ی کوردستانمی‌باشد. شایان ذکر است که نظام به صورتی سیستماتیک سیاست «ضعیفه‌سازی» را در کوردستان اجرا می‌کند. وقتی در مقابل این عملکردهای خود واکنش و یا اعتراضی منسجم و مستمر را نیز مشاهده نکند جسارت گرفته و این سیاست را تشدید می‌بخشد. لیکن امروزه جامعه‌ی کورد و به ویژه زنان کورد هوشیارتر و بیدارتر از همیشه هستند. هر گونه اقدامِ نظام رابه راحتی تحلیل می‌نمایند و شناخت کافی از سیاست تبعیض‌آمیز و تفرقه‌انداز نظام دارند.
آلترناتیو: در 26 فروردین سال جاری نیروی انتظامی ایران به منظور تنبیه و مجازات مردی مجرم، اقدام به پوشاندن لباس زنانه‌ی كوردی و دوره گرداندن وی در شهر مریوان نمود. این مسئله را چگونه ارزیابی می‌كنید؟ به نظر شما این اقدام دارای چه ابعادی بوده و با چه اهدافی اعمال می‌گردد؟
اویندار رِناس: سیاست کوردستیزی و زن‌ستیزی به صورتی مداوم بر جامعه‌ی کورد اجرا و تحمیل شده است. زنان که سرچشمه‌ی هویت و فرهنگ جامعه‌ی کورد هستند؛ همواره مورد تهاجمات شدید ایدئولوژیکی و سیاسی نظام قرار گرفته‌اند. همیشه سمبل و ارزش‌های جامعه‌ی کورد مورد تحقیر و توهین نظام قرار می‌گیرند. در تلاشند راهکارهای ضداخلاقی و ارزش‌گریزانهرا جهت تعمیق‌بخشی سیاست آسیمیلاسیون بکار ببندند. همچنین با توسل به روش‌هایویژه که موجب گریز‌هویتی، بی‌ارادگی و ضعیفه‌سازی می‌شود، سعی در تبدیل هنجارهای جامعه‌ی كوردستان به ناهنجار داشته و در این راستا به ارائه‌یالگوهای تقلیدیجهت نابودی جامعهاقدام می‌نماید. تا به چنان سطحی برسد که دیگر نیازی نباشد کسی تو و فرهنگ تو را نفی و انکار کند. زیرا دیگر فرهنگیباقی نمانده و سیاست اتوآسیمیلاسیون از سوی خود شخص اجرا می‌گردد. اقدامی كه اخیرا در مریوان روی داد، دلیلی بر این واقعیت است. با بی‌ارزش جلوه دادن فرهنگ و پوشش زنان کورد سعی در تحقیر و بی‌اراده کردن تمامی كوردها دارند. این اقدام را تهاجمی ایدئولوژیکی، سیاسی و فرهنگی می‌دانیم. این اقدام صرفا محدود به گروه و یا اشخاصیكه دارای جرایم اجتماعی هستند،صورت نگرفته است. این امر با تایید مقامات و دست‌اندركاران نظام و با برنامه‌ریزی و هدف خاص انجام پذیرفته است. سیاست غلط نظام در رابطه با خلق‌ها و به ویژه زنان غیر قابل قبول بوده و تلاش‌های لازم جهت از بین بردن و راکد گذاشتن این سیاست انجام خواهند گرفت.
آلترناتیو: در این اواخر شاهد سرکوب و فشار شدید نظام علیه مردم مریوان هستیم. به نظر شما ایجاد فضای رعب و وحشت در این شهر و به طور كلی دردیگر نقاط شرق کوردستان تا چه اندازه مرتبط با بحران‌های موجود در سطح نظام است؟
اویندار رِناس: مردم شهر مریوان همیشه در مقابل تاخت و تازهای نظامی و ایدئولوژیکی نظام‌هایحاکم بر ایران مقاومت کرده و هیچ وقت سرتسلیم در مقابلشان فرود نیاورده‌اند. در طول تاریخ مبارزاتی خلق‌مان در شرق کوردستان، مریوان نقشی اساسی را ایفا کرده است. بیداری خلق‌مان در مریوان و همیشه آماده بودن‌شان جهت صیانت از ارزشها، مقاومت و خنثی سازی حملات حاکمان غیرقابل انکار است. مردم مریوان هر وقت حمله و یا فشاری را بر خلق کورد در هر کجای کوردستان احساس کرده باشند، آن را بی‌جواب نگذاشته‌اند. راهپیمایی‌های مردم مریوان در محكوم نمودن دستگیری رهبر خلق کورد عبدالله اوجالان در سال 1377، اعتراضات شدید به کشتن جوانان کورد در مرزها و سایر موارد،حس مهین‌دوستی و بیداری خلق مریوان در برابر ارزش‌های اجتماعی کوردستان را نمایان می‌سازد. رژیم نیز بایستی بر این امر واقف باشد تا وقتی که حقوق خلق‌های ایرانی را رعایت نکند، به فرهنگ‌شان بی‌احترامینموده، عرصه‌ی مشارکت در حوزه‌های مختلف اجتماعیرا به دلایل غیرموجه محدود سازد، سرکوب و فشار را به جای دموکراسی و برابری جایگزین کند، خلق‌مان در شرق کوردستان و سایر نقاط ایران به مبارزات خود جهت تغییر ذهنیت و قوانین جامعه‌ستیز و زن‌ستیز نظام ادامه خواهند داد.
آلترناتیو: بسیاری از نهادهای مدنی، دانشجویی و اقشار مختلف مردم در تمامی كوردستان، در مقابل این اقدام رژیم معترض بوده و آن را محكوم نمودند. شما نیز جهت محکوم کردن این اقدام، بیانیه‌ای منتشر نمودید و نیز کمپینی با نام «زن بودن ابزار تحقیر و تنبیه هیچ کس نیست» آغاز به کار کرد. از نظر شما از این پس اعتراضات و مبارزات بایستی چگونه ادامه یابند؟
اویندار رِناس: به مردم میهن‌دوست و مبارز مریوان درود می‌فرستیم و پشتیبانی خود را از این مقاومت اعلام می‌داریم. همان طور که قبلا نیز اشاره شد سطح بیداری، شناخت و درک خط‌مشی مبارزه‌ی دموکراتیک بیش از هر زمان دیگری آشکار گردیده و قابل مشاهده می‌باشد. خلق کورد به این واقعیت پی‌برده است که سطح آزادیو پیشرفت جامعه به سطح آزادی زنان بستگی دارد. به همین جهت صیانت از این قداست تاریخی و اجتماعی به هیچ گروه، نظام و یا شخصی اجازه‌ی تحقیر و تنبیه و سوءاستفاده از این ارزش را نخواهد داد. برای آزادی و رسیدن به ایرانی دموکراتیک و كوردستانی آزاد نیاز به مبارزهای بی‌امان داریم. بدون شک جهت رسیدن به موفقیت و پیروزی به مبارزهای منسجم و مستمر نیاز داریم. چون‌که نظام با ایجاد خلاء، سعی در نفوذ به ریشه‌های اساسی جامعه دارد. مبارزهای مداوم امکان به وجود آمدن خلاء را از بین خواهد برد. طلب و خواسته‌ی خلق‌های ایران و به‌ویژه زنان ایرانی رعایت حق و حقوق انسانی، اخلاقی، فرهنگی و سیاسی در چارچوبی دموكراتیك می‌باشد. دموکراتیزه كردن ایران را از عمد‌ه هدف‌های مبارزاتی می‌دانیم.
آلترناتیو: در اعتراضات اخیر شاهد شرکت مردان با برتن کردن لباس زنانه بودیم. این اقدام حاوی چه پیامی برای نظام جمهوری اسلامی است؟
اویندار رِناس: بدون شک تهاجمات اخیر را نمی‌توان ناچیز و نادیده گرفت. نظام نیز در شرایط بسیار بحرانی به سر می‌برد و چنین اقداماتیبر بحران نظام خواهد افزود. هیچ کس مجبور نیست در برابر اقدامات تهاجمی نظام خاموش بماند. مبارزات جنبش آزادی‌خواه خلق کورد و زنان کورد تا به امروز این واقعیت را اثبات کرده است.مردان کورد نیز به این واقعیت پی‌برده‌اند که هر گونه تعرضی به زنان به مثابه نوعی بی‌احترامی و تحقیر و ضعیفه‌سازی جامعه است. خاموش ماندن در برابر چنین تهاجماتی نیز به معنای تسلیمیت و خیانت می‌باشد. برای همین اعتراض و نارضایتی‌های اخیر که توسط خلق کورد در داخل و خارج از شرق كوردستان صورت گرفت قابل ستایش است. برای تداوم این مهم نیز بایستی نیروی لازم را سازماندهی کرده، عرصه‌ی مبارزات دموکراتیک را به كار برده و با مبنا قرار دادن اتحاد و یک‌پارچگی ملی جهت رسیدن به آزادی و دموكراسی اهتمام ورزیم.