وتووێژێك لەگەڵ دەلیل دڵپێت، ئەندامی كوردیناسیۆنی PJAK بۆ تاوتوێ كردنی رهەندەكانی گەلەكۆمەی ناودەوڵەتی 15ی شوبات
ئاڵتەرناتیڤ: پازدەی شوبات، هێرشێكی هەمەلایەنە بوو بۆ پاكتاو كردنی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد. بەڵام ئەمڕۆكە لەسەر رامانی رێبەر ئاپۆ هەوڵدان هەیە بۆ یەكێتی نەتەوەیی، دەسكەوتەكانی رۆژئاوای كوردستان بەرچاون، بەرخۆدانێكی مێژوویی هەیە و بزوتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كورد لە ئاستێكی بەهێز دایە. ئایا بەو پێیە 15ی شوبات دەسپێكردنی قۆناخێكی تازە بوو بۆ گەلی كورد؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: چاردەهەمین ساڵی پیلانگێڕی ناودەوڵەتی كۆتایی پێهات و دەكەوینە ناو پازدەهەمین ساڵەوە. سەرەتا ئەوانەی كە لەناو گەلەكۆمەی ناودەوڵەتیدا جێگایان گرتووە و لە بەرامبەری ئازادی رێبەر ئاپۆ و گەلی كورد دەستیان داوەتە پیلانێكی بەرفراوان، شەرمەزار دەكەم. ئەو هێرشكارانەی كە لە بەرامبەری گەلی كورد و ئازادی ئەودا پیلانێكی وەهایان پێكهێنا خاوەن بەرنامەیەكی بەرفراوانتر بوون و ئامانجی سەركییان لەو پیلانەدا پاكتاو كردن و لەناو بردنی گەلی كورد و رێكخستنی ئازادیخوازانەی بوو. دەیانخواست كە ئێمە وەك كوردی بەرێ، یانی ئەو كوردەی كە ئەوان دەیانویست درێژە بە كۆیلەتی بدەین. هەڵبەت ئەو كوردەی كە بە تەواوی لە خزمەتی ئەوان دایە و لە ویستی ئەوان دەرناچێ. رێبەر ئاپۆ كاتێك كە دەستی بە تێكوشان كرد، ئەو كوردە كۆیلەیەی،رزگار كرد و دووبارە هەستاندەوە سەرپێ. سیستەمی كاپیتالیسم و رژیمەكانی داگیركەری هەرێم ئەو رفتارەی رێبەر ئاپۆیان وەك مەترسیدارترین هەڵوێست دژی خویان دەزانی. ئەوان لەو بڕوایەدا بوون كاتێكی كە هێدی هێدی دەگەنە ئامانجەكانیان، ئیدی كورد ناتوانێ و پێویستیش ناكا باس لە ئیرادەی خۆی بكا و بەرنامەكەیان بشێوێنێ. بەڵام لە بن سایەی ئەو تێكۆشینەی رێبەر ئاپۆدا و بەو رێكخستنەی كە دروستی كردبوو، گەلی كورد دووبارە هەستاوە سەرپێ و بەرهەڵستی سیاسەتەكانی داگیركەران بۆوە.
ئاڵتەرناتیڤ: یانی پیلانی ئەوانی پووچەڵ كردەوە؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: بەلێ بەوجۆرە پیلانی ئەوان كە لە سەدەی بیستەمدا لە دژی گەلی كورد دایانڕشتبوو ئاشكرا بوو و پووچەڵ كرایەوە. دەزانین كە بە پێی ئەو پیلانە هەر كومەڵگایەك و هەر رێكخستنێك پارچە پارچە دەكرێ و لە دژی یەك بەكاریان دەهێنن و بەو جۆرە مۆدێرنیتەی كاپیتالیستی لە هەرێمەكەدا خۆی بەجێ دەكا و هەژمۆنیای خۆی بەربڵاو دەكاتەەوە. هەتا كاتێك كە ئەو كێشە و ئاڵۆزیانە لەو هەرێمەدا بەردەوام ببن و چارەسەریان بۆ نەدۆزرێتەوە، سیستەمی كاپیتالیستی لە پەڕاوێزی ئەمنییەتی باشتردا دەتوانێ ژیان بەسەر بەرێ. پێویست دەكا كە لە هەرێمەكەدا بەردەوام ئاڵۆزی لە ناوبەینی لایەنەكانی وەك فارس و عرب، تورك و كورد، اسرائیل و فەلەستین و… هەبێ تاكوو بتوانن لەوانە بۆ بەجێكردنی خۆیان كەڵك وەرگرن. ئەو سیاسەتەی ئینگلیس كە لەسەدەی بیستەمدا بەكار دەهێنرا یانی ( پارچە بكە و بەڕێوە ببە) هەتا ئەو ساڵانەی دوایی و بە واتای دیكە تا ئەو كاتەی كە رێبەر ئاپۆ دەستی بە خەباتی رزگاریخوازی گەلی كورد كرد، كاریگەری لەسەر هەرێمەكە هەبوو و گەلێك خەساری لەتەك خۆیدا هێنابوو.
هەر چەند كە دەیانخواست هەرێمەكە بە گوێرەی خۆیان بەڕێوەبەرن و دیزاینی بكەن، بەڵام بە تەواوی خواستیان پێك نەهات و زیاتر پەرەیان بە ئاڵۆزیەكان دا. یەك لە كێشە سەرەكییەكان مەسەلەی كوردە و ئەو سیاسەتە لە سەر كوردیش بەڕێوە چوو. قەیرانی كورد لە ناو كێشەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەكرێ وەك جەوهەری كێشەكان بەناو بكەین و بەردی بنەڕەتی كێشەكانی ببینین و بە جۆرەیەك دەتوانین بڵێین كە كێشەكانی دیكە لە رێی جوداوە بەو كێشەیەوە بەستراونەتەوە. ئەگەر ئەو كێشەیە چارەسەر ببێ بێ‌گومان ئاریشەكانی دیكەش بە ئاسانی چارەسەر دەبن. بەڵام هەتاكوو بە شێوازی كاپیتالیستی لەتەك قەیرانەكە هەڵس‌وكەوت بكرێ دەسكەوتێكی ئەرێنی وەدەست نایا. ئازادی گەلان دەستەبەر نابێ و ئەنجامی لێناكەوێتەوە. بۆ وێنە دەتوانین ئاماژە بكەین بە قەیران و ئاڵۆزی لە وڵاتانی عەرەبیدا كە پاش ماوەی دوو ساڵ هەوڵ و تێكوشان هێشتا نەگەیشتۆتە ئەنجام، تەنێ لەبەر ئەوەی كە رێبازی ئەوان به گوێرەی راستییەكانی هەرێمەكە و مەنیقی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نیە.
ئاڵتەرناتیڤ: ئایا بە هۆی ئەوەی كە شێوازێكی تازەی چارەسەری لە لایەن رێبەر ئاپۆوە دابین كراوە، پیلانگێڕی ناودەوڵەتی ئەنجامدرا؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: دەتوانین مەسەلەی پیلانگێڕی ناودەوڵەتی لەو سۆنگەیەشەوە شرۆڤە بكەین كە، هۆی پێكهێنانی گەلەكۆمەیەكی لەو شێوەیە لە رێبازی رێبەر ئاپۆ بۆ چارەسەری كێشەكان لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە سەرچاوە دەگرێ. مەبەستمان ئەوەیە كە رێبەر ئاپۆ لە رێبازی پێشنیاری خۆیدا، رێگای چارەسەری هەموو كێشەكانی بە گوێرەی راستەقینەی ژیانی گەلان نیشان داوە و بەوجۆرە رێگای لە بەردەم موداخیلەی دەرەكی بەستۆتەوە. بۆیەش ئەو شێوازی فكراندنە، راستەوخۆ لەتەك رێبازی سیستەمی سەرمایەداری ناكۆكی هەیە و دژایەتی دەكا. دیارە لە ئەنجامی ئەوەشدا پیلانگێڕی لە لایەن سیستەمەوە پێكدێ و رێبەر ئاپۆ دەكرێتە ئامانجی هێرشەكە. بە گوێرەی ئەو پیلانەش، دەبوایە تەڤگەری ئازادیخوازی كورد پاكتاو و رێبەر ئاپۆش بێ‌كاریگەر بكا و یان بۆ بەرژەوەندییەكانی خۆی بەكاری بهێنێ.
لە هەمان چوارچێوەدا و پاش دەستگیری رێبەر ئاپۆ، سیستەمی ئیمراڵی بۆ بە ئەنجام گەیاندنی رەهەندەكانی دیكەی پیلانگێڕی، دامەزرا و بە كار هێندرا. رێبەر ئاپۆ توانی بە ئەندێشە و رامانی خۆی و پێداگری لەسەر فەلسەفەی ئازادی و حەقیقەت و قووڵبوونەوە لەناو ئەوانەدا، پیلانی دوژمنان بەتاڵ بكاتەەوە و بە شۆڕشی زهنییەتی رۆژانە، لە بەرامبەریاندا هێزێكی تازە وەدی بهێنێ. هەروەها رێبەر ئاپۆ لە بەرامبەر سیستەمی ئیمراڵی كە لە لایەن هەژمۆنیای كاپیتالیستییەوە سازكراوە و دەوڵەتی تورك تەنێ رۆڵی دەركەوانی هەیە لەناو ئەودا، راوەستانێكی مێژووی نیشاندا و شۆڕشێكی گەورەی پێشخست.
رێبەر ئاپۆ وەك بۆخۆی دەبێژی لە زیندانی ئیمراڵیدا گەیشتە ئەو قەناعەتەی كە بەو رێبازانەی پێشوو هەر بە هەڵەدا دەچین و رێگای رزگاری نادۆزرێتەوە، بۆیەش دەبێ كە شۆڕشێكی زهنییەتی پێش بكەوێ. رێگەی چارەسەری تەنێ لە شۆڕشی زهنییەتییەوە تێپەر دەبێ. خۆڕاگری رێبەر ئاپۆیش هەر لەسەر ئەو بنەمایە بوو. توانی كێشەكانی سەر رێگای خۆی لابا و پاشەكشەیان پێ‌بكا، یان دەتوانین بێژین كە بێ‌كاریگەری كردنەوە. كوردستان وڵاتێكی پارچەكراوە و لەژێر دەسەڵاتی داگیركەراندا ماوەتەوە و هەر پارچەیەكیش لەناو خۆیدا بەهۆی نەبوونی یەكێتی لەت لەت بووە. ئەوەش لە سیاسەتی داگیركەران بەدوور نیە و دەستی ئەوانی تێدایە. دوژمنان بە تێگەیشتن لەو بار‌ودۆخە دەیانگوت، قەت دوو كورد ناتوانن بێنە لای یەك و كۆ ببنەوە و ئەوەیان وەك راستییەكی كۆمەڵایەتی لە كۆمەڵگای كورددا نیشان دەدا. بۆ بەرەنگاربوونەوە لەتەك ئەو زهنییەتە، رێبەر ئاپۆ تێكۆشانی بۆ یەكێتی نەتەوەیی پێشخست و پیلانی بۆ داڕشت. خودی رێبەر ئاپۆ بۆ وەدیهێنانی یەكێتی نەتەوەیی گەورەترین رۆڵ و بەرپرسیارێتی هەڵگرت.
ئاڵتەرناتیڤ: پاش پازدەی شوبات یەكێتی نەتەوەیی چ ئاراستەیەكی بەخۆوە بینی؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: پاش ئەوەی كە رێبەر ئاپۆ، بە شێوەیەكی مافیایی بنچاوكرا و خستیانە زیندانی ئیمراڵییەوە، خواستیان كە ئەگەریش بە شێوازی جەستەیی نەبێ لە بواری مەعنەوییەوە لە ناوی بەرن. بەڵام شۆڕشی زهنی، كە رێبەر ئاپۆ لە خۆیدا پێكیهێنا بوو بە سەبەبی هەنگاوی مەزن لە خەباتی یەكێـتی نەتەوەییدا. كاتێك لە درێژەی ئەو چواردە ساڵە دەڕوانین بە روونی بۆمان دەردەكەوێ كە چ رەوتێكی هەبووە. نە وەك ئەوەی كە بەر لە ساڵی 99 دەربارەی یەكێتی نەتەویی خەبات نەبوو، فكر و رامانیش هەبوو بەڵام خاوەن بنگە و بەرنامە نەبوو. لە رۆژهەڵاتیشدا مژاری یەكێتی نەتەوەیی لە ئارادا بوو بەڵام خەباتێكی لاوازی بۆ دەكرا. دەكرێ باس لە خەباتی نەتەوەیی بەر لە پێواژۆی ئیمراڵی و پاش لە قۆناخی ئیمراڵی بكەین، كە لە راستیدا پاش پێواژۆی ئیمراڵی لەتەك بەری ئەودا جیاوازیان زۆرە. تێكۆشینی گەلی كورد لە هەر چوار پارچەی وڵات ئەوەمان نیشان دەدا. گەلی كورد لە كوێ دەبێ با ببێ ئەوڕۆ زیاتر لە هەر مژارێك باس لە یەكێتی نەتەوەیی دەكا و هوڵدانێتی بۆ گەیشتن بەو ئامانجە. ئێستا گفت‌وگۆ لەسەر ئەوەیە كە رێبەر ئاپۆ وەك رێبەری گەلی كورد قەبووڵ بكرێت. ئەوە سەركەوتنێكی مەزنە كە پاش پیلانگێڕی ناودەوڵەتی تۆمار كراوە. بەر لەوە هەر پارچەیەك بە شێوازێكی جودا نزیك بوونی هەبوو بۆ یەكێتی نەتەوەیی و هەڵوێستێكی هاوشێوە نەبوو. پاش پازدەی شوبات، دەركەوت كە نزیكایەتی لە شێوەی بەرێ بۆ یەكێتی نەتەوەیی راست نابێ و لە بەرژەوەندی گەلی كورد دا نیە. لە سەر ئەو بنەمایە دەتوانین بێژین كە یەكێتی نەتەوەیی هەم لە بواری زهنییەتی و هەم لە بواری چالاكی و پراكتیكیدا پاش پێواژۆی ئیمراڵی رەنگی راستەقینەی پەیدا كردووە. نموونەی هەری بەرچاوی ئەویش ئەنجامی چالاكییە لە باكوور، باشوور و رۆژهەڵاتی كوردستان بۆ شەرمەزار كردنی پیلانگێڕی ناودەوڵەتی. لە هەر جێگەیەك و هەر بەشێك رێبەر ئاپۆ وەك رێبەری گەلی كورد بەناو دەكرێ، وەك رێبەری خۆیان دەیناسن و یەكێتی نەتەوەییش لەسەر ئەو هەڵوێستانە شكڵ دەگرێ.
ئاڵتەرناتیڤ: خەباتی رۆژئاوا چۆن دەبینن؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: دەسكەوتەكانی رۆژئاوا و خەباتێك كە لەو بەشەدا بەڕیوە دەچێ نموونەی سەركەوتووی خەباتی نەتەوەیین و گرینگی تایبەتیان هەیە. تا ماوەیەك لەمەو بەر لە رۆژئاوا كەس پێشبینی رۆژی وەهای نەبوو، ئەمما لە سایەی رامانی رێبەر ئاپۆ و كەڵك وەرگرتن لە رێبازی ئاشتیانەی، بەبێ وەدیهاتنی خەساری زۆر توانیان دەسكەوتی مەزن كە دەتوانێ ببێتە بنچینە بۆ یەكێتی نەتەوەیی، مسۆگەر بكەن.
ئاڵتەرناتیڤ: رۆڵی رێبەر ئاپۆ لەو دەسكەوتانەدا بە چ شێوەیەك بوو؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: هەڵبەت رێبەر ئاپۆ بۆ خۆی بە ساڵان لەو هەرێمە خەباتی رێكخستنی بەڕێوە بردووە و لە ناو گەلدا خاوەن كاریزمایەكی تایبەتە و رەنجێكی گەورەی داوە بۆ ژیاندنەوەی هەستی نەتەویی گەلی رۆژئاوا. گەلیش لە تێكۆشینی رێبەر ئاپۆ خاوەندارێتی دەكا و لە ساڵوەگەڕی 15 شوباتدا بۆ شەرمەزاری دەردەكەوێتە شەقام و كۆڵانان. ئەگەر كە رۆژئاوای كوردستان بەرەو سەربەخۆیی دیموكراتیك هەنگاو دەنێ و هێزی پاراستنی رەوای پێكهێناوە، لە سایەی رامانی رێبەر ئاپۆوە توانیوێتی بەو ئامانجانە بگا و پەرگالی داهێنراوی رێبەر ئاپۆیە كە لەو بەشەدا دادەمەزرێ.
ئەگەر بە گشتی شرۆڤەی بكەین دەتوانین بێژین كە پیلانگێڕی پازدەی شوبات لە هەمبەری گەلی كورد بە ئامانجی لەناوبردن و قڕكردنێتی و سیستەمی كاپیتالیستی بە هیوای ئاوادانكردنی سیستەمی خۆیەتی به دزينی بنەما فەرهەنگییەكانی گەلی كورد. ئەگەر، پاشماوەیەكیش لەو گەلە بەجێ بمێنێ دەبێ دیل و گۆڕایەڵی سیستەمی سەرمایەداری بێ. بەڵام بە بەرخۆدانی گەریلا و سەرهەڵدانی گەل و بەرخۆدانی زیندان پیلانگێڕی ناودەوڵەتی پووچەڵ كرایەوە. گەلی كورد لە بەرامبەری هێرشێك كە هەژمۆنیای كاپیتالیستی كردوویەتی، هەنگاو بە هەنگاو لە بواری زهنییەتی و كردارییەوە خۆی بە رێكخستن كردووە و بەوجۆرە بەرپرچی داوەتەوە.
ئاڵتەرناتیڤ: باستان لە پێشكەوتنی جودا كرد و سەركەوتنی مەزن، كەوابوو 15 شوبات قۆناخێكی تازە بوو؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: بەو تێبینیانەوە دەربارەی ئەوەی كە پازدەی شوبات قۆناخێكی تازە بوو لە خەباتی گەلی كورددا، دەتوانین بە دڵنیاییەوە بێژین كە پێواژۆیەكی تازەیە. راستە كە پلانێكی تایبەتی لە پشتە و هەوڵدان هەیە بۆ لەناوبردن و هێرش و زەختەكەش تازەیە و ئامێری نوێ بەكاردێ، هەر لەبەر ئەوەش لە بواری سەنگەربەندی بۆ وڵامدانەوە پێویستە كە نوێ بوون و گۆڕینی ئەوتۆ پێك بێن؛ بەو هۆیەوە دیسانیش قۆناخێكی نوێیە. چون گەلی كورد لەو پراكتیكەشدا هەنگاوی مێژوویی هەڵگرت. هەرچەند كە داگیركەران دەیانویست گەلی كورد بگەڕێننەوە ژیانێكی بندەستی، رێبەر ئاپۆ بە رەفتار و كرداری خۆی سیاسەتی كوردی بەرەو وەرچەرخانێكی مێژوویی برد كە لەودا مافەكانی گەلی كورد دەستەبەربێ. بەو جۆرە دەتوانین بێژین كە 15ی شوبات قوناخێكی نوێیە، هەرچەند سەرەتا بەو جۆرە نەبوو و لە بنەڕەتدا بۆ لەكار خستنی هەرچەشنە چالاكی بزوتنەوه‌ی كوردی بوو. ئەوكاتانەی كە گەلی كورد دووچاری نەهامەتی زۆر گەورە بۆتەوە وەك ساڵەكانی بەر لە دامەزراندنی پارتی كرێكارانی كوردستان و دەمی پیلانگێڕی كە دەچوو پاكتاو ببێ، رێبەر ئاپۆ بە هاواری گەلی كوردەوە هاتووە و بە راوەستانی مێژوویی خۆی یارمەتیدەری بووە. دەتوانین بێژین كە هێرشی دوژمنی گەڕاندەوە سەر خۆیان.
ئاڵتەرناتیڤ: پێگەی سیاسی و كۆمەڵایەتی و رێكخستنی گەلی كورد بەر لە پێواژۆی ئیمراڵی و پاش ئەو چۆن بوو؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: بەر لە پێواژۆی 15ی شوباتیش گەلی كورد خاوەن رێكخستن و پێگەی كۆمەڵایەتی بوو و لە سایەی رێكخستنی تەڤگەری ئازادیخوازیدا كۆمەڵگای كوردی توانیبووی بەشێك لە رێگای بەرەو سەركەوتن بپێوێ. بەر لەوەی كە پارتی كرێكارانی كوردستان دەست بە خەباتی خۆی بكا، سیاسەت و رێكخستن لە كوردستاندا لاواز بوو و كەس نەبوو كە لەسەر ناوی كورد رێكخستن دروست بكا. بەدەستپێكردنی خەباتی تەڤگەری ئازادیخوازییەوە، خەتێكی سوور كێشرا بە سەر رەوتی بەرێدا. كێشەكان بەتواوی چارەسەر نەبوون و كۆمەڵگای كورد هێشتا لە نیوەی رێدايه. كێشەكان، هێشتا بەردەوامن، ئەمما كەس ئیدی ناتوانێ بێژی كە كورد بێ سیاسەت و رێكخستنە. گەلێك كە ئێستا لە هەموو گەلان زیاتر سیاسەت بەكار دەهێنێ و خاوەن پێگەی هەرێمییە و بە ئاسانی هاوسەنگییەكان دەگۆڕی، گەلی كوردە. یانی سیاسەت تێكەڵی ژیانی كوردان بووە و بەو شێوەیەی كە رێبەر ئاپۆ دەبێژێ كەوتۆتە بواری ئەخلاقی و ژیانییەوە و رۆژانە بۆ رێوەبەردنی ژیان، سیاسەت دەكەن و كێشەكانیان چارەسەر دەكەن. زەختێك كە لەسەر گەلی كورد هەبوو لە بیرناكەین كە رێگای سیاسەت كردنیان بە كورد نەدەدا. یەكێتییەك لە ناو گەلی كورد پاش پازدەی شوبات پێكهات. وەرچەرخان لە رێكخستندا هەر لە كاتی گیرانی رێبەر ئاپۆوە دەستی پێكرد و لە سەرهەڵدانەكانی پاش گەلەكۆمەی نێودەوڵەتییەوە خۆی نواند و هەر چوارپارچەی گرتەوە و هەركەسێك سەری سووڕمابوو. هەموو جێگایەكی تەنیبۆوە و رێكخستن خۆی گەیاندە هەموو شوێنێك. باری كۆمەڵایەتی كوردانیش گۆڕا و ئەمجارە باس لە نەبوون نەدەكرا و هەیمەنەی گەلی كورد بوو كە وشەی سەر زاری هەر كەسێك بوو. باس لە كۆمەڵایەتی بوون گەلی كورد دەكرا و كەس باسی لە نەبوون و رووخانی پێكهاتەی كۆمەڵایەتی كورد نەدەكرد.
ئاڵتەرناتیڤ: هەموو هەوڵی دەوڵەتی تورك بۆ ئەوە بوو كە مەودا بخاتە ناوبەینی رێبەر ئاپۆ و گەلی كوردەوە و كەلەبەرێك بخاتە نێوان رێبەر ئاپۆ و رێكخستنەوە. ئەمما زیندان نەیتوانی ئەو كارە بكا و رێبەر ئاپۆ زیاتر چووە قولایی دڵی گەلەوە. ئەوە چۆن روویدا؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: جوداكردنەوەی رێكخستن لە پێشەنگەكەی و یان بە گوتنی توركەكان سەری رێكخستن لە لەشی جودا كردنەوە، ئامانجی ئەساسی داگیركەران بوو، تا بتوانن لە رێگای بڕینی پێوەندی رێكخستن لە تەك رێبەر ئاپۆدا و بەربەست سازكردن بە مەبەستی پێشگیری لە گەیشتینی رێنموونی بۆ گەل، پێوەندیان بپچڕێنن. دەیانگوت گەریلا و گەل، بەوجۆرە ناتوانن رێگای خویان ببیننەوە و بەرەو هەڵدێر دەچن. لە راستیدا ژیانی گەل و گەریلا و رێبەر ئاپۆ بە تەواوی تێكەڵی یەك ببوو و ئەوان بەبێ رێبەر ئاپۆ ژیانیان نەبوو و فكری ژیانێكی بێ رێبەر ئاپۆیان نەدەكردەوە. رێكخستن و رێبەر ئاپۆ، ئاوێتەی یەك بوون یان بە واتایەكی دیكە رێبەر ئاپۆ هێزی رێوەبەری خۆی لە ناو رێكخستندا بڵاو كردبۆوە. دوژمن ئەوەی دەزانی و هەوڵی خۆی بۆ پساندنی پێوەندی ئەوان بەكار دەهێنا و بە وتەیەكی دیكە دەكرێ بێژین كە دوژمن هەستی بەوە دەكرد كە دەتوانێ بەو شێوەیە مەعنەویاتی گەل لەناو ببا.
بەوەش سوكناییان نەهات و ویستیان كە پێوەندی رێبەر ئاپۆ و دونیای دەرەوە بپچڕینن و نەهێڵن كە ئاگاداری رووداوەكان بێ و لە دونیای راستەقینە دوور كەوێتەوە، نەتوانێ شرۆڤەی نۆ بكا، وڵامی هێرەشەكانی دوژمن بداتەەوە و سیاسەتەكانی دژی كوردان بنرخێنێ. تەماشا بكەن هەر جۆرە ئامێرێكی پێوەندی بە دونیای دەرەوه‌ی لێ زەوت دەكەن، رادیۆ، تەلەویزیۆن و رۆژنامە و هەر شتێكی كە پەنجەره‌یەك بێ بۆ دونیای دەرەوە و چواردە ساڵە كە لە هۆدەیەكی كەمتر لە بیست مەتری چوارگۆشەدا زیندانیە. بەكارهێنانی ئەو شێوازانە نەبوو بە ئاستەنگ لە هەمبەری ئیرادەی رێبەر ئاپۆدا و زیاتر خستیە ناو لێگەڕین و قوڵایی مەسەلەی كوردەوە. جاری وا هەبوو كە گۆشەگیری بەسەر گۆشەگیریدا دەسەپا و هەل‌ومەرجەكەی دژوارتر دەكردەوە و دەمێكی درێژ نەیاندەهێشت كە رێبەر ئاپۆ لە تەك پارێزەرانیدا چاوپێكەوتن بكا و بنەماڵەی ببینێ، چون دەیانزانی كە گەل، چەندە هۆگری رێبەر ئاپۆن. گوتنێكی رێبەر ئاپۆ لەوبارەیەدا هەیە كە دەبێژێ “بەرێ من گەلی كوردم لە دڵی خۆمدا دەحاواندەوە بەڵام ئێستا من لە ناو دڵی گەلەكەمدام”. ئەوە راستی هەردووكیانە یانی هەم رێبەر ئاپۆ و هەم گەل بێ یەك ژیان ناكەن.
ئاڵتەرناتیڤ: رژیمی تورك ئاسانكاری بۆ رێبەر ئاپۆ ناكا و لە كەناری ئەوەدا بەرەو دوو ساڵ دەچێ كە گۆشەگیرییەكەی چڕ كردۆتەوە، ئامانجی رژیمی تورك لەو كارە چیە؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: بەرەو دوو ساڵا دەچێ كە دەوڵەتی تورك دەیهەوێ پێوەندی ناوبەینی گەل و گەریلا و رێبەر ئاپۆ ببڕێ تا هێزی چارەسەری بەلای كوردان دا نەشكێتەوە. هەوڵدانی دەوڵەتی تورك ئامانجی نەپێكاوە و پاش ئەو ماوەیەش دەستی هەر بەتاڵ ماوەتەوە. چون هەموو خەباتیان بۆ ئەوە بوو كە رێبەرایەتی لەناو ببەن، گەلی كورد بێ‌ئیرادە بكەن و بزوتنەوەی ئازادی بخنكێنن. كە ئاوڕ لە قۆناخی رابردوو دەدەینەوە دەبینین كە نەك هیچ سەركەوتنێكی بەو سیاسەتانە دەستگیر نەبووە، بەڵكوو گەل و رێبەر ئاپۆ و رێكخستن زیاتر لەیەك نزیك بوونەتەوە و هاواری ئازادی بڵندتر بۆتەوە. پێوەندی ئەوەندە پتەو بۆتەوە و نزیكی یەكن كە هەر داخوازێكی رێبەر ئاپۆ لە رێكخستن لە كەمترین ماوەدا پێكدێ و بە واتایەك ئیمراڵی بۆتە رووگەی حەزی گەلی كورد و رێبەریش بۆتە زیندووكەرەوەی نرخەكانی گەل و نرخەكانیش گەلی كوردی لەدەوری خۆی كۆ كردۆتەوە. هەستی بەوجۆرە لە شوێنێكی دیكەی جیهان نابینی. چون رێبەر ئاپۆ، هێزی چارەسەرییە و سیاسەتی زەلالی كورد بەڕێوە دەبا. هەمیشە پشتیوانی گەلەكەی بووە، رێگای راستەقینەی نیشانی گەل داوە و تەنێ بۆ بەژەوەندی ئەوان كاری كردووە و قەت لە خەتی گەل لای نەداوە. لەبەر ئەوەش گەل، تەنێ ئیمراڵی وەك موخاتەبی پرسی كورد نیشان دەدا و پشتگیری دەكا.
ئاڵتەرناتیڤ: رێبەر ئاپۆ لەتەك هەر هێرشێكی دەوڵەتی تورك و رەفتاری دڕندانەی شرۆڤەیەكی تازە پێش دەخا و بە واتایەكی دیكە شۆڕشێكی زهنی دروست دەكا. ئەوە چۆن بۆتە رەمزی سەركەوتنی رێبەر ئاپۆ؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: سیستەمی تورك هەوڵی زۆری دا رێبەر ئاپۆ لە رێبازی ئازادی دوور بخاتەوە كە هەوڵێكی بێ‌بایه‌خ بوو. رێبەر ئاپۆ دەبێژێ كە من توانیم سیستەمی ئیمراڵی كە دامەزراوێكی مودێرنیتەی كاپیتالیستییە بە شۆڕشی زهنی لەكار بخەم. سیستەمی سەرمایەداری نیزامێكی دژە مرۆڤە و لە پارێزنامەكانی رێبەر ئاپۆدا بە وردی باسی لێكراوە. ناهێلێ كە مرۆڤ و كۆمەڵگا لە سەر خەتی حەقیقت بەڕیدا برۆن و تەنێ خەتی خۆی پەسەند دەكا. زۆركەس پێواژۆی ئیمراڵی وەك تراژێدییەك دەبینن و ئاگاداری ئەوە نین كە تەواوی نرخاندنە گرینگەكان لەوێدا پێشكەوتن و شۆڕشی زهنی دروست بوو. مەبەست لەوە باش نرخاندنی ئیمراڵی نیە و نرخاندنی خەباتی رێبەر ئاپۆیە لە ئیمراڵیدا. هەر لەو شوێنەدا بوو كە روانگەی نوێی رێبەر ئاپۆ دروست بوو و توانی گۆڕانكاری بنەڕەتی پێكبهێنێ لە ئایدۆلۆژیا و رامانی خۆیدا بۆ خزمەت بە مرۆڤایەتی و چارەسەری كێشەكانی ناوچەكە و جیهان. هەروەها توانی بە چاوپێداخشاندن بە روانگەی بەرێدا، رێكخستن لە پەیوەست بوون بە پەرگالی جیهانییەوە رزگار بكا. تەواوی پێناسەكانی پێشخستراو لە لایەن نیزامی سەرمایەدارییەوە سەرلەنوێ شرۆڤە كران و واتای راستەقینەیان بۆ دەرخرا وەك دیموكراسی، دەوڵەت، كۆمەڵگا، مێژوو و هتد.
ئاڵتەرناتیڤ: رێبەر ئاپۆ بەو كارە پەردەی لە سەر چی لادا؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: سیستەم لەو وشانەدا خۆی داپۆشیبوو و رواڵەتێكی رازاوەی دابوو بە خۆی. بۆیە دەبوو كە پێناسەی تازەیان بۆ بكرێ و بەرچاوی گەلان روون بكرێتەوە. بە تایبەت لە بواری مێژوو و دەوڵەتدا و نرخاندنەكانی لەسەر ئەو بابەتانە شۆڕشێكی دروست كرد. رێبەر ئاپۆ، سەرەتا لە شەخسی خۆیەوە دەستی پێكرد و بە ناسینی كەسایەتی خۆی و كاریگەرێكانی سیستەم لە سەری، توانی شرۆڤەی قووڵ و بەنرخ ئەنجام بدا. بێ‌گومان ئەگەر نرخاندنەكانی رێبەر ئاپۆ نەبایە و رێكخستن هەر لەسەر رەوتی بەرێی چووبایە، ئاكام هەر لەناوچوون دەبوو؛ وەك رێبەر ئاپۆ دەبێژێ “رێگا كۆنەكان هەر دەچنەوە شار و گوندە كۆنەكان”. خواری و لاڕێی فكرەكان لە زیندانی ئیمراڵیدا دەركەوتن و تەڤگەری ئاپۆیی توانی بە ناسینی خەتە فكرییەكان و مەكتەبەكان كەند و لەندی رێگە ببینێ و بە رێگای خەساردا نەچێ. دەمامكەكانی سیستەمی خستە خوارێ و پارادیگمایەكی ژیانی تازەی دابین كرد و دەكرێ بێژین سیستەمی هەژاند. ئەو رێبازە، بۆ هەموو مرۆڤایەتییە و هەركەس دەتوانێ كەڵكی لێوەرگرێ. یانی شۆڕشی زهنی لە كورتەیەكدا بەوجۆرەیە، نرخاندنی كەسایەتی و خەتە فكرییەكان، شرۆڤەی سیستەم و خستنی دەمامكەكان، پێشنیاری رێگای چارەسەری و ئاڵترناتیو دانین. یانی هەر سێ مژارێكی كە هێز دەبەخشن بە مرۆڤ و كە مرۆڤێك هەم خۆی ناسی و هەم سیستەمێكی كە لەتەكیا بەربەرەكانێ دەكا و هەمیش رێگای دەربازبوونی زانی، دەبێتە خاوەن هێز و شۆڕشێكی مەزنی زهنی. گرینگتر لە هەر شتێك رێبەر ئاپۆ، سیستەمی ئیمراڵی و خشت بە خشتی دەسەڵاتی شرۆڤە و ریسوا كرد. گوتنی رێبەر ئاپۆ پاش نووسینی پارێزنامەی پێنجەم كە دەبێژێ پیلانگێڕی ئاشكرا بوو و پوچەل كراوە بەڵام بەردەوامە، نیشان لە شۆڕشێكی بەرزی زهنی دەكا.
ئاڵتەرناتیڤ: بەرخۆدان لە ئیمراڵی لەسەر دوو بنگەی ئەخلاقی و شەڕ بۆ حەقیقەت پێكدێ. چۆن لەسەر ئەو دوو بنەمایە شكست بە سیاسەتی دوژمن دەهێندرێ؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: راوەستانی رێبەر ئاپۆ لە ئیمراڵی بەرخۆدانێكی گەورەیە وەك ئێوەش باستان لێوە كرد لە سەر دوو پایەی ئەساسی یانی ئەخلاق و شەڕ بۆ حەقیقیت بەڕێوە دەچێ. هەڵبەت نموونەی دیرۆكی وەك ئەوەش هەیە، بەڵام لێگەڕینی رێبەر ئاپۆ لە بواری حەقیقەتدا زۆر جیاواز بوو. مەبەستمان ئەوەیە كە زۆر جاران لە رێبازی گەیشتن بە حەقیقەتدا لەڕێ‌دەركەوتن هەبووە. مۆدێرنیتەی كاپیتالیستیش خۆی خاوەن حەقیقەت و ئەخلاق دەبینێ بەڵام حەقیقەت و ئەخلاقی ئەو، بواری كۆمەڵایەتی نیە. ئەخلاق لەناو مۆدێرنیتەی كاپیتالیستیدا جێگایەكی نیە و سیستەم، تەنێ بە سڕینەوەی ئەخلاقی كۆمەڵگا توانیوێتی مەزن ببێ و بە جێگای ئەخلاقیش حقووقی داناوە و ئەخلاقێك كە لە ئەساسدا چەكی پاراستنی كۆمەڵگایە لەناوی بردووە. خاوێن كردنەوەی خەتی حەقیقەت لە نالەبارییەكان، هێزی تایبەت دەدا بە مرۆڤ و ئامانجی كۆمەڵگاش رێپێوانە لە رێگای ئەخلاق و حەقیقەتدا. رێبەر ئاپۆش هەر بەو رێبازەدا دەڕوا و كۆمەڵایەتی بوون بە بنەما وەردەگرێ. حەقیقەت وەك ئاگری بن خۆڵەمێشە و هەر كاتێك كە وەدەركەوێ، دەگەشێتەوە و هێزەكەی نوێ دەبێتەوە. كە وابوو حەقیقەت بۆ خۆی هێزە و هێز دەبەخشێ و ناشاردرێـتەوە.
ئاڵتەرناتیڤ: رێبەر ئاپۆ دەرگایەكی نۆی بەسەر سیاسەتی كورد لە هەرێمەكەدا كردەوە. لەبەر ئەوەش نەك لە ناو گەلی كورد بەڵكوو لە ناو گەلانی دیكەش لایەنگری پەیدا كردووە و رووناكبیرانی توركیش لە رێبەر ئاپۆ خاوەن دەردەكەون. دەكرێ هۆكارەكەیمان بۆ باس بكەن؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: رێبەر ئاپۆ دەرگایەكی نوێ كردەوە بەسەر سیاسەتی كورددا و چوارچێوەیەكی دیرۆكی رێك‌وپێكی بۆ دەرخست و ئیرادەیەكی پێ‌بەخشییەوە. خواستی رێبەر ئاپۆ لە بواری سیاسیدا تەنێ ئازادی گەلی كورد یان چین و توێژێك نەبوو یان تەنێ رەگەزێكی موخاتەب وەرناگرێت و ئەوە خاڵی هەری ئەساسە لە كەسایەتی و سیاسەتی رێبەر ئاپۆدا. هەروەها سیاسەتی رێبەر ئاپۆ لە ئاستی هەرێمەكەدا، خاوەن گرینگی تایبەتە و رێگە لە بەردەم چارەسەری كێشەكانی مەنتەقە دەكاتەوە. ئازادی بۆ گەلان دەستەبەر دەكا و تەنێ ئازادی گەلی كورد وەك تاكە رێی بەختەوەری نابینێ. باوەڕی رێبەر ئاپۆ وایە كە ئازادی تایبەتمەندێكی گەردوونییە و یك گەل و یەك كەس بە تەنێ ئازاد نابن و ئازادی و بەختەوەرییەكان لە پێوەند لە تەك یەكدان.
بەر لە پێواژۆی ئیمراڵی رێبەر ئاپۆ لە ناو گەلانی دیكە نەدەناسرا و لایەنگری نەبوو و لە راستیدا كەس كوردی خاوەن سیاسەت و رێباز بۆ ئازادی نەدەبینی و ئەوەش بۆ ئازادی كوردان بەربەستێكی گەورەی ساز دەكرد. رەش كردن و تیرۆری كەسایەتی رێبەر ئاپۆ لە لایەن سیستەمی جیهانییەوە بۆ نەهێشتنی مەجالی خەبات و بەرگری لە تەشەنەی رامانی رێبەر ئاپۆ هەردەم ئاستەنگی هێنەر بووە. بەو شەرتەی رامانی ئاپۆیی بێ‌بەربەست بتوانی لە هەر شوێنێ بڵاوبێـتەوە و خۆازیاری زۆرن و لایەنگرانی لە ناو هەر گەلێكدا پەیدا دەبێ. پاش وەشانی كتێبەكانی رێبەر ئاپۆ ئاپو تا ئاستێك كەش و هەواكە گۆڕا، هەر چەند كەمكاری بزوتنەوەی ئاپۆيی لە وەشانی رامانی رێبەر ئاپۆدا حاشای لێناكرێ. هەڵبەت تێكۆشینی گەل و رامانی رێبەر ئاپۆ بە یەكەوە ناسنامەیەكی نوێ نیشاندا و تێكەلی سیاسەت و پراكتیكی بە جوانێ دەرخست. كەس ناتوانێ بێژێ كە من ئەوانەم نەدیوە و نایانبینم و بۆیەش رۆشەنبیرانی تورك كە لە نزیكەوە شایەتی رووداوەكانن ناتوانن خۆی لێ لادن و نەیببنن، ئێستاكەش هەژمارێكی بەرچاویان لایەنگری خەتی رێبەر ئاپۆن و راستی تێدا دەبینن.
ئاڵتەرناتیڤ: ئایا مژاێكی تازەیان لە رامانی رێبەر ئاپۆدا دیتووە؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: كاتێكی كە دەبینن پروپاگەندەی دژی تەڤگەر راست نیە و لە سیاسەتی رێبەر ئاپۆدا، تێكۆشان بۆ ئازادی و دیموكراسی و مافی مرۆڤ هەیە، ئاشتی و هێمنی بنەمایە و مافی كەمینەكان دەستەبەر دەكرێ، بە پیری رامان رێبەر ئاپۆوە دێن و كەڵكی لێوەردەگرن. لە كامپانیای هەری دواییدا كە بۆ ئازادی رێبەر ئاپۆ دروست ببو، گەلێك رووناكبیر، هونەرمەند، ئاكادێمیسییەن، سیاسەتوان و وەرگرانی خەڵاتی نۆبێل بەشداریان تێدا كرد كە نیشان لە تەشەنەی فكر و ئەندێشەی رێبەر ئاپۆ لە ناو بیرمەندان و رووناكبیراندا دەكا. دوو هێڵی فكری و زهنییەتی هەن؛ یەكەم، فكری مۆدێڕنیتیەی كاپیتالیستی و دووەم، فكری مۆدێڕنیتیەی دیموكراتیك كە خەتی رێبەر ئاپۆیە و هەر كەسێ ئەوە دەبینێ. خەتی فكری رێبەر ئاپۆ، هیچ بەرژەوەندی و موحافیزەكاری و جەمسەرپاراستنی تێدا نیە و ئەساس بەرژەوەندی و مافی مرۆڤایەتییە و كەس نیە كە بە شوێن ئازادی و دادوەریدا بگەڕێ و چاوپۆشی لە رامانی رێبەر ئاپۆ بكا.
ئاڵتەرناتیڤ: هێزی چارەسەری ئەندیشەی رێبەر ئاپۆ ئەوانی راكێش كرد؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: رووناكبیرانی راستەقینە بە شوێن چارەسەری كێشەكانەوەن. كام فكر و ئەندێشە بەستێنی باشتر دروست بكا بۆ دەركەوتن لە ئاڵۆزییەكان، نەك وەك ئەندێشەی تیوریك بەڵكوو وەك ئەندێشەیەكی كارامە، رێڕەو پەیدا دەكا و لایەنگری دەبێ. تایبەتمەندی رێبەر ئاپۆ دانانی ئاڵترناتیوە كە جیاوازی هەیە لە تەك شرۆڤەكارانی دیكە. ئەگەر بواری تێگەیشتن بگرینە دەست لە ئێستادا و لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، رۆشەنبیرانی عەرەب لە رۆشەنبیرانی گەلانی دیكە زیاتر هۆگری رامانی رێبەر ئاپۆن و هەوڵدانیان بۆ تێگەیشتن زیاترە و رێگای چارەسەری بۆ ئاڵۆزییەكانی جیهانی عەرەبیان تێدا دیتۆتەوە. پێویست دەكا كە رووناكبیرانی ئێرانیش لە سەر ئەندێشەی رێبەر ئاپۆ لێكۆڵین بكەن و كەڵكی لێوەرگرن چون قەیرانی ئێران لە هەموویان زیاترە و كەمینەی جودا جودای تێدایە. بەدواداچوون هەیە، بەڵام تێری ناكا دەبێ زیاتر وەشوێنی كەون.
ئاڵتەرناتیڤ: لە ساڵوەگەڕی 15ی شوباتدا، قۆناخی دەسپێكردنی دانیشتنەكان لەتەك رێبەر ئاپۆ چون شرۆڤە دەكەن؟
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: لەو چواردە ساڵەدا بەردەوام هەوڵدانی رێبەر ئاپۆ هەبوویە بۆ چارسەری و برقەراری ئاشتی كە دەكرێ خەباتی نووسینی پارێزنامەكان و گۆڕینی پارادیگما و شۆڕشی زهنی بێنینە زمان. لە سەردەمی ئیمراڵیدا بە جاران رێبەر ئاپۆ پێشدەستی كرد بۆ چارەسەری كێشەی كورد لە باكووری كوردستان و ناوچەكەدا، گەریلا و رێكخستن هاوكاریان كرد و هەڵوێستیان نواند، بەڵام موخاتەبێك نەبوو كە وەرگری پەیامی ئاشتی و دیموكراتییانەی رێبەر ئاپۆ بێ. هەری دوایی لە ساڵی 2012دا شەڕی گەلی شۆڕشگێری دەستی پێكرد و گەریلا زنجیرە هەڵمەتێكی ئەنجامدا بۆ پاشەكشە بە داگیركەران. بەر لەوە رێبەر ئاپۆ نەخشەی رێی نووسیبوو و پێشكەشی دەوڵەتی توركی كردبوو. دەوڵەتی تورك لە لایەكەوە خۆی وەك لایەنگری كێشەی كورد نیشان دەدا و دانیشتنی هەبوو لە تەك رێكخستن و رێبەر ئاپۆدا و لە لایەكی دیكەشەوە هێرشی دەكردە سەر گەریلا و ئۆپەراسیونی ئەنجام دەدا و لەناو شاریش خەباتكارانی سیاسی لە سەر ناو دۆزی KCK بنچاو دەكرد. پاش دەسپێكردنی شەڕی گەلی شۆڕشگێڕ و بە تێگەیشتن لەو پێشنیازانەی رێبەر ئاپۆ كە بۆ چارەسەری پێشكەشی دەوڵەتی توركی كردبوو و گوتبووی كە تا ئەوانە پێك نەیەن خۆم تێكەلی مەسەلەی چارەسەری ناكەم، بەناچاری دەوڵەتی تورك پێواژویەكی دەست پێكرد. رێبەر ئاپۆ خۆی پاشدا كێشابۆوە و ئەوە بە قازانجی حوكمەتی AKP نەبوو و قەیرانی ئاڵوزتر دەكرد.
ئێستاكەش ئۆپەراسیۆنەكان بەردەوامن و هێرش و زەخت لە سەر گەلی كورد هەیە. بە تیرۆری رێوەبەرانی بزوتنەوەی ئازادیخوازی دیانهەوێ كە بە هەمان شێوەی لە ناو بردن، مەسەلەكە چارەسەر بكەن. بە بێ‌تەسیر كردنی رێبەر ئاپۆ، گەل و گەریلا دیانهەوێ چارەسەری بەپێی ویستی خۆیان پێك بهێنن. ئەگەرنا چۆن دەبێ كە هەم تاوانبار كردن بە تیرۆر هەبێ و هەم شەڕ و هەمیش دانیشتن بۆ چارەسەری. بەوجۆرە كێشە چارەسەر نابێ و دیموكراسی و ئازادی و ئاشتی دەستەبەر نابن. تیرۆری هەڤاڵان لە پاریس لە كاتی ئەنجامی گفت‌وگۆدا نیشاندەدا كە دەوڵەتی تورك چەندە بە گوماناوی رووبەڕووی مەسەلەكە دەبێتەوە و هێشتاش گلادیو و دەوڵەتی شاراوە دەستیان بەهێزە و كارەكان ئەوان بەڕێوەی دەبەن. گوتنی وەك ئەوەی كە لە شوێنی دیكەی وەك ئاڵمان دەبێ كە تیرۆری هاوشێوە بقەومێ كە لە لایەن دەسەڵاتدارانی توركەوە هاتە سەر زمان، بەرفراوانی پیلانەكەیان نیشان دەدا و هەوڵیان بۆ چارەسەر نەكردنی پرسی كورد. دەسپێكردنی دانیشتنەكان بۆ چارەسەری باشە بەڵام كە بە مەرجی زەوتی ئازادی گەلی كورد و لەناوبردنی بێ قەت دەربازی گفت‌وگۆ نابێ و كات لە دەس چوونە.
گەریلا بۆ هەموو توانا و فیداكارییەوە ئامادەیە و دەتوانێ وڵامی هێرشەكان بداتەوە. ئەمما گۆشەگیری لەسەر رێبەر ئاپۆ بەردەوامە و زەختیش لەسەر گەل، پێشنیازه‌كانی رێبەر ئاپۆیش پێك نەهاتوون یانی دانیشتنەكان زەلال نین. هەنگاوەكان باشن بەڵام گەلی كورد مەجبووە كە بە تەگبیرەوە نزیكی مەسەلەكە ببێتەوە. لەو باوەڕەدام كە لە ساڵی 2013دا گۆشەگیری لەسەر رێبەر ئاپۆ لاچێ و كێشەی كورد بەرەو چارەسەری كۆتایی هەنگاو بنێ و گەلی كوردیش خاوەن هەڵوێستی نەتەوەیی بێت. بانگەوازیمان بۆ گەلی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان ئەوەیە كە لە تەك ئەو قۆناخەدا هاوئاهەنگ و هاوڕێ بن و تێكۆشانێكی بەرفراوان دەست پێ‌بكەن بۆ چارەسەری كێشەی كورد لەو بەشەدا و بەوردبنینی قۆناخەكە بشۆپێنن.
ئاڵتەرناتیڤ: زۆر سپاس بۆ ئەو دەرفەتەی كە پێتان داین
هەڤاڵ دەلیل دڵپێت: سپاس بۆ ئێوەش