ئارام کەریم
سەرچاوە: گۆڤاری ئالتەرناتیڤ– ژمارە ٢٦
بەڕووخان و هەڵوەشاندنەوەی رئال سۆسیالیزم، سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری جاڕی سەركەوتنی لێدا و بەوەش ویستیان وا پیشانی هەموو جیهان بدەن كە ئیدی سیستەمی دووجەمسەری بەكۆتا هاتووە و جیهان بووەتە تاك جەمسەری و ئەوەش سیستەمی سەرمایەدارییە و تاكە هێزە دەسەڵاتداریەتی جیهانی بەدەستەوەیە و سەردەمی كۆتایی ئایدیۆلۆژیاكان هاتووە، بڵاو کردەوە. مۆدێرنیتەی سەرمایەداری لەسەر ئەو بنەمایە دەستی بەهێرشێكی بەربڵاو كرد بۆ سەر ئەو گروپ و چاند و نەتەوە و گەلان و بزوتنەوە شۆڕشگێڕیانەی جیهان كە گوایە لەسەر پاشخانی تێكۆشانی سۆسیالیستی، سۆسیال دیموكراتەكان و گروپە چەپ و نەتەوەیی، ئاینی، مەزهەبیەكان و …هتد كە لەسەر ئاستی جیهان دەناسران. هەر لە پاكتاوكردنی بەرەی رزگاری خوازی ئەفغانستانەوە بگرە، تا پاكتاوكردنی بەرەی رزگاریخوازی فەلەستین و بەهەمانشێوە هەوڵەكان بۆ لەناوبردنی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كوردستان”پەكەكە” و تیرۆری جەستەیی و پیلانگێڕی نێونەتەوەیی خرانە نێو بەرنامەیەكی چڕوپڕ و پیلانی تۆكمەیان بۆ دانرا.
هێزە پیلانگێڕەكان ئامانجیان لەو هێرشانە راگەیاندنی سەركەوتنی یەكجارەكی سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بوو، وەك تاكە هێز لەلایەك و لەلایەكی تر دەیانویست ئەو هێزانەی كە بەئاستەنگ لەبەرامبەر بە پێكهێنانی پلان و بەرنامەكانیان دەبینی پاكتاوبكەن و لەناویان بەرن. ئەو بزووتنەوانە هەركامەیان بەشێوەیەك هەوڵی بەدەستهێنانی مافی نەتەوەیی، ئاینی، مەزهەبی، ئەتنیكی، چاندی و هەریەكەش بزوتنەوەیەكی رەوا بوون، بەڵام سیستەمی سەرمایەداری ئەوانەی لەسەر پلان و بەرژەوەندی و پرۆژە ماددیەكانیان بەمەترسی دەبینی، كردە ئامانجی هێرشەكانیان و لە چوارچێوەی زهنیەتی دەسەڵاتداریەتی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری دەوڵەت -نەتەوە سەردەستەكاندا و بەپشت بەستن بە تیۆری و ستراتیژیەكی ئیمپراتۆریەتی جیهانی و بە پلان دەستوەردانی سیستەمی جیهانیان كرد.
بەهێرشی خۆكوژی بۆ سەر تاوەرەكانی ئابووری جیهانی لەنیویۆرك لەساڵی دووهەزار، تیۆری تیرۆر خرایە نێو بەرنامەی سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و لەژێر ئەو ستراتیژیە، پلانی هێرشكردنە سەر ئەفغانستان و عێراق لە ساڵانی نێوان 2000 بۆ 2003 دەستی پێ كرد. هەرچەندە لەساڵی 2002 پەلاماری وڵاتی ئەفغانستانیان دا بەبیانوی بوونی حكومەتی تاڵیبان و ئەلقاعیدە، بەڵام هەر ئەو كاتە رێبەر ئاپۆ لەزیندانی ئیمڕاڵییەوە بەڕێگەی پارێزەرەكانی رایگەیاند؛ كە “لە بنەڕەتدا ئامانجی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، لەپێش دا هێرش كردنە سەر عێراق بوو”. لەبەر ئەوەی عێراق هەم وەک دڵی رۆژهەڵاتی ناوینە و هەم شوێنی دامەزراندنی یەكەم دەوڵەت شارەكانە. بۆیە سیستەمی مۆدێرنیتە لەكەسایەتی عێراق دا زەبرێكی مەزنی لە هەیكەلەی دەوڵەت – نەتەوە ستاتۆپارێزەكانی هەرێمەكە دا و ویستیان دیمەنێكی وەهاش نیشان بدەن كە ئەوەتا سیستەمی مۆدێرنیتە لەپێناو دەستەبەركردنی ماف و ئازادیەكان دەستێوەردانی رژێمی بەعسی روخاو دەكات و لە هەمانكاتیشدا بەزەبردان لەدەوڵەتی عێراق، دەوڵەتی كلاسیكی نەتەوەیی وەك بەربەستێك لەبەردەم ئابووری گڵۆباڵ و بازرگانی جیهانی دەبینێت. بەو دەستێوەردانەش لەعێراق و ئەفغانستان بەفەرمی لەبەرامبەر بەسیستەمی جیهانی وەستایەوە.
وڵاتانی ئەندام لەناتۆ، ئەمریكا و ئیسرائیل كەوتنەخۆ و لەچوارچێوەی راگەیاندنی شەڕ، هەڕەشە و گوشارەكانیان بۆ سەر بەڕێوەبەرایەتی حكومەتی سوریا و حافز ئەسەد زیادكرد. دەوڵەتی تورك بەهەزاران سەرباز و جەندرمە و دەبابەی لەسنورەكان مۆڵدا و هەڕەشەی هێرشكردنە سەر سوریای لە حافز ئەسەد و دەوڵەتی سوریا كرد.
پێشتر و لەساڵی 1996 لەشام بە ئامانجی لە ناوبردنی جەستەیی رێبەر ئاپۆ ئۆتۆمبێلێكی بۆمبڕێژكراویان لەشوێنی مانەوەی تەقاندەوە. ئەو هەوڵە نەزۆكەش هەر لەلایەن دەزگای هەواڵگری نەتەوەیی تورك”میت” و بەهاوكاری دەستێكی نێوخۆی بەرێوەبەرایەتی هەواڵگری سوریا پێكهات، بەڵام خۆشبەختانە ئەو كاتە رێبەر ئاپۆ لەوێدا نەبوو و پاشان شەهید زیلان بەچالاكیەكی گیانبازی وەڵامی ئەو هێرشانەی دایەوە كە دەكرانە سەر گەریلا و رێبەر ئاپۆ و رایگەیاند “خۆزگە لەگیانم بەنرختر هەبووبا كە فیدای ئێوەم بكردبا”
دوابەدوای گوشارەكانی بەرپرسانی دەوڵەتی داگیركەری تورك هەڕەشەی هێرشكردنە سەر سوریا تۆختر بوویەوە. رێبەر ئاپۆ بەناچاری و بەئامانجی دۆزینەوەی رێگە چارەی دیموكراتیك و سیاسیانە و لە 9ی جوتمەی ساڵی 1998 روو لەوڵاتانی ئەوروپا دەكات. لەو بەروارە تا 15-2-1999″پانزەی شوبات” كە بە پیلانگێڕیەكی نێونەتەوەیی و چەپەڵ دەناسرێت و وەك پەڵەیەكی رەش بەنێوچاوانی سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و دەوڵەتە زلهێزە جیهانیەكانەوەیە لەسەدەی بیستەم دا دەمێنێتەوە.
رێبەر ئاپۆ لەلایەن گلادیۆی ناتۆوە دەڕفێندرێت و لە رێوڕەسمێكی هەواڵگریانەدا رادەستی حكومەت و سەرۆك وەزیرانی ئەو كاتە بڵند ئەجەوید و دەوڵەتی تورك دەكرێت. رێبەر ئاپۆ هەر ئەو كاتە ئاماژەی بەوە کرد: ویستیان تاژی بەتاژی بەكوشت بدەن و هەردوو لایەن “كوردان و توركان”لەئەنجامدا دەستەوداوێنی ئەو هێزانە ببن و بەربەست لەبەردەم چارەسەری ئاشتیانە و دیموكراتیانە و پێكەوەژیانی ئازادانەی گەلان دابنێن. بەڵام رێبەر ئاپۆ هەر زوو هەستی بەئاستی گەورەیی پیلانگێڕیەكە کرد و لە چوارچێوەی وەرچەرخانێكی مەزن لەنێو ریزەكانی پەكەكە و گەریلادا و دەستی بەخەباتێكی پارادیگمایی مەزن لە بیروهزردا كرد و بەتێكۆشان و پێشكەشكردنی پڕۆژە رێگا چارەی نەتەوەی دیموكراتیك و هەنگاوی یەكلایەنەی ئاگربەست كە لەساڵی 1993 بۆ هاوێشتبوو، وەڵامی پیلانگێڕانی دایەوە. دەوڵەتانی بەشداربووی پیلانگێڕییەكە بەو پیلانگێڕیە نێونەتەوەییە ویستیان بەربەست لەبەردەم چارەسەری دیموكراتیانەی دۆزی كورد بنێنەوە و بزوتنەوەی ئازادیخوازی كوردستان پەكەكە و گەریلا و كوردی ئازاد و پرۆژەی ژنی ئازاد پاكتاو بكەن.
بڵند ئەجەوید سەرۆك وەزیرانی ئەو كاتەی دەوڵەتی توركی داگیركەر لەبەرامبەر بەڕادەستكردنی رێبەر ئاپۆ بەدەزگاكانی راگەیاندنی رایگەیاندبوو “ئەوان نازانن بۆ ئۆجەلانیان رادەست بە توركیا كردوە”، بەو دەربڕینە بێ ئاگایی حكومەتی لەپیلانگێڕیەكە و ئامانجەكانی ئەو پیلانگێڕییە نیشان دەدات و سەرۆك ئەركانی گشتی ئەرتەشی تورك”ئاتیلا ئاتەش” دەڵێت: لەماوەی بیست و چوار كاتژمێردا كۆتایی بەپەكەكە دەهێنین. هەر ئەوەش دەربڕی ئەو راستیەیە كە دەوڵەتی تورك لەدەستگیركردنی رێبەر ئاپۆ تەنیا رۆڵی پاسەوانی و جەندرمەیی پێ دراوە. ئەو هێزە پیلانگێڕانە دەیانەوێت ئاگری شەڕ و ململانێیەكانی نێوان كوردان و توركان بەگوڕتر بێ. هەرچەندە وڵاتانی بەناو دیموكراسی و مافی مرۆڤی ئەوروپا، بەهەموو ئەو بانگەشانەی بۆ دیموكراسی و مافی مرۆڤی دەكەن، لەپراكتیكدا ئەو سۆز و بەڵێنانە وەك بڵقی سەرئاو لەپرسی كوردان و بزوتنەوەی ئازادیخوازی كوردان پێچەوانە دەبنەوە. تاقە وڵاتێكی ئەوروپا ئامادە نەبوو رێبەر ئاپۆ لەخۆ بگرێت و بەهۆی بەرژەوەندیی ماددی و چەند پرۆژەیی ئابوری و بازرگانی هەموو پێوان و پرەنسیپە مرۆڤیی و دیموكراتی و ئەخلاقی و دۆستایەتیەكانیان بن پێ كرد و مافی مانەوەیان بەڕێبەر ئاپۆ نەدا.
ناتۆ بەهەڕەشەكردن لەوڵاتانی ئەوروپی ئاسمانی هەموو ئەوروپای بەسەر ئەو فرۆكەیەی رێبەر ئاپۆی هەڵگرتبوو، داخست و رێگەی بەنیشتنەوەی نەدەدا. وڵاتانی ئەوروپا و ناتۆ و ئیسرائیل و لەسەرووی هەموویانەوە ئەمریكا بە بەكارهێنانی بنكەی هەواڵگریان لەكینیا”ئەفریقا”، ویستیان وا لە گەلی كورد تێبگەیەنن كە ئەوا بەرپرسانی كینیا لەڕادەستكردنی ئاپۆ بەدەوڵەتی تورك دەستی هەبووە، بۆیە دوا پەردەی شانۆگەریەكەیان وەها پیشان دەدەن. كینیا دوایین پەردەی ئەو شانۆگەرییە بوو كەلەلایەن سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری دارێژرابوو و سیستەم پلانی ئەوەشی دانابوو كە لەدادگاییەكی نمایشی”فۆرمالیتە”، بڕیاری لەسێدارەدان بەسەر رێبەر ئاپۆدا بسەپێنن و لەسێدارەی بدەن. هەموو پلانەكان بەپێی ئەو بەرنامەیەی لەپێشدا ئامادە كرا بوو، دەچووە پێشەوە. بەڵام بەهۆی خاوەنداری گەل و گەریلا و ئاستی ناڕەزایەتیەكانی كوردان لەسەرئاستی جیهان و گەریلا و ئازادیخوازانی جیهان لەرێبەر ئاپۆیان پیشاندا، دەوڵەتی تورك لەبڕیارەكەی پاشگەز بوویەوە و بڕیارەكە دوای ماوەیەك بۆ زیندانی هەتاهەتایی گۆڕدرا و رێبەر ئاپۆیان گواستەوە بۆ زیندانی تاكەكەسی لەدوورگەی ئیمڕاڵی.
هەرزوو رێبەر ئاپۆ دەركی بەقووڵایی پیلانگێڕییەكە دەكات و بەبەرپرسانی دەوڵەتی تورك دەڵێت؛ ئەگەر ئیرادەیەكی چارەسەری دیموكراتیكی پرسی كورد لەئارادا بێت، ئەوا بەیەكەوە دەتوانین ئەم هەوڵە ئاژاوەگێڕ و چەپەڵە پووچەڵ بكەینەوە كەلەدژی گەلان و پێكەوەژیانی ئاشتیانەی گەلان بەرێوە دەبرێت.
كوردان و ئازادیخوازان بوون بەبازنەیەكی ئاگرین بۆ پاراستنی رێبەر ئاپۆ
گەلی كورد لەهەرچوار بەشی كوردستان و لەدەرەوەی وڵات لەڕوسیا و ئەوروپا و ئەمریكا و هەموو شوێنێكی ئەم جیهانە و ئازادیخوازان بەچالاكی رق ئەستوری و كین و نەفرەتیان لەبەرامبەر بەپیلانگێڕان دەربڕی، رژانە سەر شەقام و كۆڵانەكان و بەدروشمی”كەس ناتوانێت رۆژمان لێ تاریك بكات” دەستیان دایە چالاكی گیانبازی. بەدەیان كورد و ئازادیخواز بە ئاگربەردان لەجەستەیان بوونە بازنەیەكی ئاگرین بۆ پاراستنی رێبەر ئاپۆ. گەریلاكان دەستیان بەچالاكی فیدایی و گیانبازی كرد و لەچیاكان بەرەو شارەكانی باكوری كوردستان و شارە گەورەكانی توركیا بڵاو دەبوونەوە. ئەمەش ترسێكی مەزنی خستە نێودڵی كاربەدەستانی دەوڵەتی داگیركەری توركەوە، بۆیە داوا لەرێبەر ئاپۆ كرا كە دەست وەربداتە دۆخەكەوە و لەبانگەوازیەكدا رێبەر ئاپۆ داوای لە گەل و گەریلا كرد، دان بەخۆیاندا بگرن و خۆیان بەدووربگرن لەچالاكی فیدایانە و ئاگربەردانی جەستەیی. بەهێوربوونی دۆخەکە، رێبەر ئاپۆ لەزیندانەوە ئەو چالاكیانەی لەسەر ناوی رێبەر ئاپۆ دەكران، وەستاند و دەستی بەنووسینی پرۆژەی رێگا چارەسەری دیموكراتیانە و كۆماری دیموكراتیكی دەوڵەتی توركیا كرد.
رێبەر ئاپۆ لەمانیفستۆكەی خۆی دا كە بۆ دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپای نووسیوە ئەوە روون دەكاتەوە، كاتێك براوەتە زیندانی ئیمڕاڵی یەكەم كەس كە پێشوازی لێكردوە، نوێنەری سی پی تی”دەزگای رێگرتن لەئەشكەنجەی سەر بەكۆنسەی ئەوروپا” بوو و پێ رایگەیاندوە:”تۆ لێرە دەمێنیتەوە و ئێمەش چاودێری دۆخەكە دەكەین”. بەپێی یاساكانی مافی مرۆڤی یەكێتی ئەوروپا كە دەوڵەتی تورك یەك لەواژۆكەرانی ئەو پەیماننامەیەیە؛ سزای زیندانی هەتاهەتاییە دەكرێت بەپێی نۆرمەكانی مافی مرۆڤی ئەوروپی كە دەوڵەتی تورك بەخۆی یەك لەواژۆكەرانی ئەو یاساییە دوای بیست و پێنج ساڵ هەڵومەرجی زیندانی بگۆڕدرێت، بەڵام دەوڵەتی تورك بەسەپاندنی سزای گۆشەگیری تاكەكەسی و ئەو خاڵ و بەندانەی لەیاساكانی توركیا بەهۆی پرسی كوردەوە كردویانە، بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ لەدژی بنەماكانی یاسای ئەوروپاش وەستاونەتەوە. بەپێی یاساكانی مافی مرۆڤی ئەوروپا هەر زیندانیەك مافی بینینی پارێزەر و بنەماڵە و كەس و كارەكەی هەیە و بەپێی یاساكانی خودی دەوڵەتی تورك؛ دەبێ زیندانی بتوانێ بەرێگەی تەلەفۆن و ئامێرەكانی پەیوەندی گرتن، پەیوەندی لەگەڵ دنیای دەرەوەدا هەبێت و كۆمەڵێك مافی بنەڕەتی مرۆڤەكان و …هتد. بەڵام بۆ ئەوەی رێبەر ئاپۆ لەو یاسایانە سوود وەرنەگرێت؛ دەوڵەتی تورك بەرێگەی پەرلەمانی وڵاتەكەی دەستكاری هەموو ئەو بەند و یاسایانەی كردوە و لەژێر ناوی یاسای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر مامەڵە لەگەڵ پرسی كورد دەكات و بەوشێوەیەش رێبەر ئاپۆی لەهەموو ئەو مافانە بێ بەش كردوە كە دەبوو وەك هەر زیندانیەك لەو مافانە كەڵكی وەرگرتبا. بەهەمانشێوە دەبوو كۆمیتەی رێگرتن لەئەشكەنجەی سەر بەكۆنسەی ئەوروپاش رەوشی رێبەر ئاپۆی لەزیندانی ئیمڕاڵی لەبەرچاو بگرتبا و راوەستەی لەسەر پێشلكاریەكان بكردبا، بەڵام وەك رێبەر ئاپۆش ئاماژەی پێكرد؛ سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری؛ وەك ئەوەی پرۆمیتۆس لەتاشەبەردەكانی قەفقاسیا لەبەند بكێشن، ئەویان لەچاڵی مەرگ لەئیمڕاڵی بەند كردوە بۆ ئەوەی وردەوردە ئیرادەی تێكبشكێنن و لەناوی ببەن. ئەمە بەشێكی تری ئەو پیلانە گڵاوەی پیلانگێڕان بووە. بەڵام بەرخۆدانی بێ وێنەی رێبەرایەتی و پێشخستنی پرۆژەی نەتەوەی دیموكراتیك و چارەسەری سیاسی پرسی كورد بەرێگەی سیستەمی خۆبەرێوەبەری دیموكراتیك و كۆنفیدڕاڵیزمی دیموكراتیكی گەلان و پێشخستنی ستراتیژی پاراستنی رەوا و بەرخۆدانی گەل و گەریلا و بونیادنانی سیستەمی خۆبەرێوەبەری دیموكراتیك؛ قۆناخێكی نوێ لەتێكۆشان و بەرخۆدانی هەمەلایەنە لەبەرامبەر بەزیهنیەتی قڕكەر و فاشیستی دەوڵەتی توركی داگیركەر دەستی پێكرد. ئەم بەرخۆدانەش لەبەرزترین ئاستدا، لەزیندانی ئیمڕاڵی و لەكەسایەتی رێبەر ئاپۆ خۆی نواند و پێشكەوت.
ژەهرخواردكردنی رێبەر ئاپۆ لەزیندانی ئیمڕاڵی
بەهاتنە سەر دەسەڵاتی پارتی داد و گەشەپێدان”ئاكەپە” بەسەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان لەساڵی 2002، نزیكایەتیەكی تایبەت لەبەرامبەر بەئیمڕاڵی و رێبەر ئاپۆ گیرایە بەر. ئەردۆغان و سوپا سالاری نوێ ئیلكەر باشبوغ و بەرێكخستنكردنی دەزگای ئیستخباراتی تورك”میت”، و پشتگیری راستەوخۆی ئەمریكا و ناتۆ و دەوڵەتانی ئەوروپایی بڕیاری پاكتاوكردنی پەكەكەیان خستەوە بواری جێبەجێ كردنەوە و بەڕاگەیاندنی دوژمنی هاوبەش و گوشار خستنەسەر بەرێوەبەرایەتی نوێی دەوڵەتی عێراق؛ لیژنەی سێ قۆڵیان دژ بە پەكەكە و برەودان بەكاری هەواڵگری و ئاڵوگۆڕی زانیاری لەنێوان هەرسێ وڵاتدا و پاشانیش حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ لیژنەكە زیادكرا. دەوڵەتی تورك لە 2005دا بەرێگەی سەرلەنوێ بەڕێكخستنكردنەوەی بەڕێوەبەرایەتی زیندانی ئیمڕاڵی و دروستكردنی ژوورێكی نوێ و بەكارهێنانی بۆیاخی”ڕەنگ” ژەهراوی، ژیانی گیانی رێبەر ئاپۆیان كردە ئامانج، بەڵام ئەو هەوڵە نەزۆكەش بەزیرەكی رێبەرمان ئاشكرا و مایەپووچ كرایەوە، دوابەدوای ئەو هەوڵە نەگریسانە، ئەمجارە بەناوی پشكنینی ژوری زیندانی ئیمڕاڵی و شوێنی مانەوەی رێبەر ئاپۆ، بێ رێزی بەرێبەرمان دەكەن و قژی دەتاشن؛ چونكە رێبەر ئاپۆ بەرێگەی تاڵەكانی قژیەوە هەوڵە ژەهرخواردنەكەی دەوڵەتی ئاشكرا كردبوو. سی پی تی لەبەرامبەر بەو هەوڵە قێزەون و نامرۆڤانەی دەوڵەتی توركی فاشیست لەزیندانی ئیمڕاڵی و بن پێ خستنی یاسا نێودەوڵەتیەكان خۆی كەڕوكوێر و لاڵ كردوە. لەماوەی ئەم بیست و پێنج ساڵەی رێبەر ئاپۆ لەزیندانی ئیمڕاڵی دایە، ناوەناوە، پارێزەر و بنەماڵە لەچوارچێوەی ویست و داواكاریەكانی دەوڵەت و بەبڕیاری كەیفی چاوپێكەوتن لەگەڵ رێبەر ئاپۆ رەت یاخود قەبوڵ كراوە و ئەوەتا ماوەی سی و هەشت مانگە لەڕەوشی رێبەر ئاپۆ هیچ زانیاریەك بڵاونەكراوەتەوە و رەوشی گیانی و تەندروستی و پاراستنی رێبەرمان رووبەڕووی مەترسیی بووەتەوە.
ئامانجی سەپاندنی سزای ژووری تاكەكەسی و توندكردنی گۆشەگیری
بەرێوەبەرایەتی زیندانی ئیمڕاڵی هەرجارە و بەبیانوی نایاسایی و كەیفی، سزای ژووری گۆشەگیری، واتا لەزیندانی تاكەكەسیدا، سزای توندكردنی گۆشەگیری و دابڕاندن لەدنیای دەرەوە بەسەر رێبەر ئاپۆدا دەسەپێنن بەسەپاندنی ئەو سزایە دەیانەوێت، ئەوە لەزهنی رای گشتیدا بڵاو و بچێنن كە هێشتا رێبەر ئاپۆ لەزیندانی ئیمڕاڵی بەخۆی دا نەچووەتەوە، بۆیە ئازادكردنی مەترسیدارە. كۆمیتەی رێگرتن لەئەشكەنجەی سەر بەكۆنسەی ئەوروپا و مافی مرۆڤی سەر بەیەكێتی ئەوروپا و نەتەوەیەكگرتووەكان و كۆنسەی ئاسایشی نیشتیمانی نەتەوەیەكگرتووەكان لەو بڕیارە بەئاگان و نایانەوێت هیچ هەڵوێستی مرۆڤانە و بەرپرسیارانە هەڵگرن. سی پی تی وەك ئامرازێك بۆ شاردنەوەی سیاسەتە دژە مرۆڤیەكانی یەكێتی ئەوروپا و بەرێوەبەرایەتی ئەو دەزگایە، دەوڵەتی دیكتاتۆر و فاشیستی تورك و پاراستنی بەرژەوەندیەكانی ناتۆ درووستكراوە.
هەڵمەتی ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ پووچەڵكردنەوەی پیلانگێڕی نێونەتەوەیی
هەڵمەتی ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ و چارەسەری پرسی گەلی كورد، كە لە ١٠ی جوتمەی ٢٠٢٣ لەلایەن دۆستانی گەلی كورد، ئازادیخوازان و ئەكادیمسین و رووناكبیرانی جیهانیەوە پێشخراوە، نیشانەی ئەو یەكەیە كە بیر و هزری رێبەر ئاپۆ بۆ رزگاربوون و چارەسەری پرسە ئاڵۆزەكانی سیستەم و دەسەڵاتداریەتی، كێشەی نەتەوە و باوەڕ و چاند و …هتد، بەجیهانی بووە و ئەو كەسایەتیانە لەرەهەندە فكری و فەلسەفیەكانی كۆنفیدراڵیزمی دیموكراتیكی، زانستی ژنۆلۆژی و كۆمەڵگەی ئیكۆلۆژی و ئەخلاقی و فەلسەفەی ئازادی ژن بەئاگان و لەو باوەڕەدان كە بەهزر و فەلسەفەیەكی وەها مرۆڤایەتی دەتوانێت لەو داڕووخانە ئەخلاقی، سیاسی، كۆمەڵایەتی، ژینگەیی و بەرێوەبەرایەتیە رزگاری بێت و بەئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ و چارەسەری پرسی كورد، هیوا و ئومێد و گەشانەوە بۆ مرۆڤایەتی بگەڕێندرێتەوە و لەو شەڕ و ماڵوێرانیەی كە ئەمڕۆ لە غەزە و ئۆكرانیا و ئەفریقا و ئاستی جیهان بەرپابووە رێگری بكرێت، و ئەو كەسانە بەشداری لە هەڵمەتی ئازادی جەستەیی رێبەر ئاپۆ، بەئەركێكی مرۆڤی، دیموكراتیانە و ئەخلاقیانە و نەتەوەیی بەناو دەكەن و ئەمەش بەرپرسیاریەتی دەخاتە سەرشانی هەموو كەسایەتیەكی ئازادیخواز و مافپەروەر و بەهەڵمەتێكی وەها جیهانی مرۆڤایەتی دەتوانێت بگات بەلێواری ئاسایش و ئارامی و پووچەڵكردنەوەی پیلانگێڕی نێونەتەوەیی.
گەلەكەمان لەرۆژهەڵاتی كوردستان راستەوخۆ لەساڵی ١٩٩٩ دژ بە پیلانگێڕی نێونەتەوەیی لەبەرامبەر بەرێبەرەكەیان ئەركی نیشتیمانی و نەتەوەیی خۆیان بەجێ هێنا و بەهەڵگیرساندنی شۆڕشی ژن، ژیان، ئازادی زیاتر لەهەركات ئەو خاوەن دەركەوتنەیان گەیاندە لووتكە و تاجداریان كرد، بەڵام بۆ ئەوەی چارەسەری پرسی كورد پێكبێت، دەبێت رێبەر ئاپۆ بەجەستەیش ئازاد بكرێت و هەلومەرجەكانی دانوستاندن و دەرفەتەكانی چارەسەری بخولقێندرێت. گرنگە كە گەلەكەمان و رووناكبیرانی رۆژهەڵاتی كوردستان پەیوەندییە چاند و كەلتوریەكانیان بەگەڕبخەنەوە بۆ ئەوەی بتوانن لەگەڵ رووناكبیران و زانا و كەسانی ئاكادیمی، مامۆستایانی بەهەڵوێست و خاوەن ویژدان و كەسایەتیی سیاسی و هەڵبەستڤان و وێژەڤان و هونەرمەند لەسەر ئاستی ئێران هەڵمەتی ئازادی رێبەر ئاپۆ بەبڵاوكردنەوەی بەرهەمەكان، خوێندنەوە و كۆڕ و كۆبوونەوە و خستنە بەرباسی پرۆژەی چارەسەری بۆ پرسی كورد و پێكەوەژیانی گەلان و كێشە كەڵەكەبووەكانی ئێران بخەنە بەرباس و گفتۆگۆ. ئەم هەنگاوە لەبواری مرۆیی و دیموكراسی کردەوەیەکی ئەخلاقی و دیموكراتیانەیە. بۆیە هەڵگرتنی ئەركێكی وەها هەم پێكەوەژیانی گەلان بەهێزتر دەکات و رێگە لەدەستێوەردانی هێزی دەرەكی دەگرێت و بەهێزكردنی ستوونەكانی سیستەمێكی دیمۆكراتیك ئاوەڵا دەكات.