ئامەد شاهۆ
هەڵبژاردن، میكانیزم و پرۆسەیەکە بۆ جێبه‌جێ کردنی پێوانەکانی دیمۆکراسی و دادپەروەری. جۆگرافیای فڕەڕنگ و فرەزمان و کولتووری گەلانی ئێران، گونجاوترین هەڵکەوتەیه بۆ به‌ڕێوه‌بردن و چەسپاندنی پرۆسەی دیمۆکراسی. بەڵام بە پێچەوانەوەی ئەو حەقیقەتە، پرۆسەی هەڵبژاردن لەئێران كراوه‌ته کارتی گوشاری رژێم بۆ سەر گەل و کۆمەڵگا.
لەماوه‌ی تەمەنی ٤١ ساڵەی رژێمی داگیرکەری ئێران، ٣٧ هەڵبژاردن کە ١٢یان هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری، ١١یان هەڵبژاردنی پەرلەمان، ٥یان مەجلیسی شارەزایان، ٥ی تر هەڵبژاردنی شۆرای شار و گوندەکان و ٤ هەڵبژاردنی تر سەبارەت بە یاسای بنەڕەتی رژێم و راپرسی لەجۆگرافیای فرەڕەنگی ئێران لەژێر پەردەی گەل سالاری بە نمایش دراوە. بەڵام لەسەرجەم ئەو هەڵبژاردنانەدا پێوەرەکانی دیمۆکراسی و دادپەروەری پێشێل کراوەو هەر هەڵبژاردنێک، وەک شانۆیەکی سەرشەقام بۆ کەلەپچە کردن و دیل گرتنی ئیرادەی ئازادی گەل بەڕێوە براوە. بە پێی ئاماری فەرمی رژێم لەکۆی گشتی ١٠ هەڵبژاردنی پەرلەمان، گوایا٦٠٪ گەل بەشدارییان لەو هەڵبژاردنانەدا کردووە. زیاترین رێژەی بەشداری گەل لە هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانە کە گوایا ٧١٪ بووە و کەمترین رێژەی بەشداری گەل پێش لەخولی یازدەهەمی پەرلەمان، لەخولی حەوتەمی پەرلەمان بووە کە ٥١٪ی گەل چوونەتە سەر سندووقەکانی دەنگدان.
هەڵبژاردنی خولی یازدەهەم کارەساتبارترین هەڵبژاردنی ٤ دەیەی دەسەڵاتداری رژێمە کە بە پێ لێدوانی فەرمی خۆیان گوایا ٤٢٪ گەل بەشدارییان تێدا کردووە کە ئەوەش رێژەیەکی دوور لەراستییە. بەشداریی رێژەی کەمتر لە ٢٦٪ی خەڵکی تاران و زۆربەی گەورەشارەکان و رێژەی کەمتر لە ٥٠٪ی، ٢٣ پارێزگای ئێران لەم خولەی هەڵبژاردندا سەلمێنەری ئەوەیە کە رژێم بە توندی لەناو مەنگەنەی بایکۆتی سەرتاسەری گەل و کۆمەڵگا هاڕدرا.
گەلانی ئێران لەبەر کۆمەڵێک فاکتەری بنەڕەتی وەک؛ کوشتنی ژمارەیەکی زۆر لەخۆپیشاندەرانی مانگی خەزەڵوەری ئەمساڵ و شاردنەوەی ژمارەی قوربانیان، خستنەخوارەوەی فڕۆکەی نەفەرهەڵگری ئۆکرانیا و پەردەپۆش کردنی راستی رووداوەکە، کوشتنی کۆڵبەر و کاسبکاران، گرانی، بێکاری و هەژاری، درۆ و گەندەڵی، رێژەیەکی زۆر کەمی خەڵک چوونەتە سەر سندووقی دەنگدان. تەنانەت ئەو رێژە فەرمییەی رژێم رایگەیاندووە، تێری ئەوە ناکات کە رژێم رەوایەتی خۆی دەستەبەر بکات. بۆیە کاربەدەستانی رژێم بێ شەرمانە ئەو شکستەیان پەردە پۆش دەکەن و گوایا لەبەر رەوشی سیاسی، هەرێمی، خۆپیشاندانەکانی بەفرانباری ٩٦ و خەزەڵوەری ٩٨ و ڤایرۆسی کۆرۆنا ئەو رێژەیە بۆ رەوایەت بەخشین بە رژێم تێرکەر دەبینن. ئەو هەڵوێستەی گەل ئەو حەقیقەتە پشتڕاست دەکاتەوە کە پرۆسەی هەڵبژاردن لە ئێران، رەوایی و بایەخی خۆی لەدەستداوە و رژێم بە زۆرەملێ دەسەڵاتی خۆی بە سەر گەل و کۆمەڵگا دەسەپێنێت.
رژێمی داگیرکەری ئێران ماوەی ٤١ ساڵە لەژێر دەمامکی هەڵبژاردن، خۆی وەک دیمۆکراتیک ترین وڵاتی جیهان پێناسە کردووە. بە بێ ئەوەی گوێ لەویست و داخوازی رەوای گەلان بگرێت و ئاوڕێک لەسەرجەم گیروگرفتە کۆمەڵایەتیەکان بدات، لەپرۆسەی هەڵبژاردندا هەمیشە سەرکەوتنی خۆی بە سەر گەل و کۆمەڵگا رادەگەیەنێت، سەرەڕای ئەوەی لە هەڵبژاردنی خولی یازدەهەمدا، کەمترین رێژەی گەل بەشداری هەڵبژاردن بوون، کاربەدەستانی رژێم سەرکەوتنیان لەبەرامبەر گەل، ئەمریکا و هاوپەیمانانیان راگەیاند. ئەوەش نیشانی دەدات کە رژێم گەلانی ئێرانی وەک قەڵغانی پاراستن لەپێناو مانەوەی دەسەڵاتی خۆی لەبەرامبەر هێرشە دەرکیەکیان بەکار دەبات. دوابەدوای هەڵبژاردن، رژێم هەوڵی داوە کە بە رۆژەڤی ڤایرۆسی کۆرۆنا ناڕەزایەتی رای شەقام دابمرکێنێت. رژێم دەیەوێت ڤایرۆسی کۆرۆنا بکاتە رزگارکەری خۆی لەشەپۆلی ناڕەزایەتی گەل، چۆن بە کوشتنی قاسم سلێمانی، رژێم خۆی لەتەوژم و شەپۆلی ناڕەزایەتی گەل رزگار کرد و ئاراستەی خۆپیشاندەرانی بۆ ماوەیەکی کاتیش بێت لەقازانجی خۆی گۆڕی، ئێستاش هەمان رێچکە بە بیانووی کۆرۆنا دووپات دەکاتەوە.
رژێم بۆ راکێشانی گەل بۆ سەر سندووقەکانی دەنگدان، گەلێک فێڵ و تەڵەکەی بە کار هێناوە. واتا هەڵبژاردن تەوژمی گوشاری دەسەڵات بۆ سەر کۆمەڵگایە. پرۆسەی تێکشکاندنی ئیرادە، باوەڕی، ناسنامە و ئازادی گەل و کۆمەڵگایە. کەرەستەی ئیفلیج کردن و راکێشانی گەل بۆ ناو بازنەی دەسەڵاتە. کانگای درۆ، فێڵ، دزی و گەندەڵییە. شانۆی سەرشەقامی دەسەڵات بۆ سەرخۆش کردن و هێوەرکردنەوەی کاردانەوەی گەل و کۆمەڵگایە. سڕینەوەی کەسانی ناڕازی و دژبەری رژێم، لەناو تۆڕ و جومگەکانی دەسەڵاتە. گاڵتەجاڕی دەسەڵات لەبەرامبەر گەل و کۆمەڵگایە. کوشتارگای هێز، ئیرادە و ناسنامەی گەلە.
شانۆی هەڵبژاردنی خولی یازدەهەمی پەرلەمان و هەڵبژاردنی نێودەورەیی خولی پێنجەمی مەجلیسی شارەزایان لە٢ی رەشەممەی ٩٨ی ئەمساڵ، سەلماندی کە هەڵبژاردن چەپەری پاراستنی بەرژەوەندی رژێمی ولایەتی موتڵەقەی فەقییە. چون شانۆی هەڵبژاردن لەلایەن شۆرای نیگەهبان ئامادە کرابوو و بەڕێوەبردنی پرۆسەی هەڵبژاردن، بۆ فریودانی رای گشتی گەل بەڕێوە براوە. هەڵبژاردن لەبنەڕەتدا لەناو فرەڕەنگیدا، گەل رەنگی دڵخوازی خۆی هەڵدەبژێرێت. بەڵام لەم هەڵبژاردنەدا٦٠٪ی ئەو کەسانەی کە ناوی خۆیان بۆ پاڵێوراوی تۆمار کردبوو، لەلایەن دیوەخانی خامنەیی نەشیاو بینران. هەڵبژاردنێک بەڕێوە برا کە تەنانەت رەحمی بە ئەندام پەرلەمانەکانی ئێستای نەکرد و نزیکەی ٩٠ پەرلەمانتار شیاویان ره‌د کرا. تەنانەت لەو ١٦٧ پەرلەمانتارەی کە بۆ دووەمین جار خۆیان بۆ خولی یازدەهەم پاڵاوتبوو، سەرەڕای فرت و فێڵەکان، ٥٧ کەسیان توانیان جارێکی تر ببنەوە پەرلەمانتاری دەوڵەت. واتا لە ٢٩٠ پەرلەمانتاری رژێم، ٢٣١ کەسیان بۆ گەیشتن بە دیوەخانی پەرلەمانی یازدەهەم تووشی شکست و داڕمان هاتن. ئەو داڕمانە زەبەلاحەی،٨٠٪ی پەڕلەمانی خولی دەهەم، هەڵوەشانەوەی چەپەڕەکانی رژێم دەخاتەڕوو.
بۆیە شانۆی هەڵبژاردنی خولی یازدەهەم، هەڵبژاردنی ئەندام پەڕلەمانەکان لەناو بازنەی بناژۆخوازەکان و لیستی دڵخوازی خامنەیی بووە. بناژۆخوازەکان لەژێر ناوی دەستەواژەی بناژۆخوازی نوێ، کلاسیک و توندڕەو، لەسەر ناوی لیستی ئێرانی سەربڵند، هەڵمەتی بەشداری لەهەڵبژاردنیان دەستپێکرد و تەنانەت ئەم باڵە کۆنەپارێزەی رژێم لەسەر لیستی هاوبەش پێکنەهاتن و بە چەند لیستی جیاوازەوە سواری شەمەندەفڕی هەڵبژاردنی شۆرای نیگەهبان بوون. هەراو هورای ئەم باڵە کۆنەپارێزەو رەدی شیاویی بە لێشاوی بەرئەندامەکان، وای کرد کە باڵی ریفۆرمخوازەکان بە دوودڵی بەشداری لەهەڵبژاردندا بکەن. هەر چەند لەکۆتاییدا بە زۆرەملێ و گوشاری دەسەڵات، لەبەر بەرژەوەندی رژێم بەشداریان لەهەڵبژاردندا کرد، بەڵام شانۆی رژێم پێگەی ریفۆرمخوازی لەئێران زەمین کێش کرد و قۆڵێکی توندڕەوی رژێمیان هێنایە ناو پەڕلەمان کە وڵات بەرەو هەڵدێر دەبات. سەرەتای دەستپێکردنی ماراتۆنی هەڵبژاردنی لیستی خامنەیی و بڵاو کردنەوەی ئەنجامە بەراییەکان بە پێ ویست و خواستی خامنەیی لەراگەیاندنە نەریتخوازەکان، پەردە لەسەر مەترسی و نیگەرانیەکانی ٤ ساڵی داهاتووی دەسەڵاتداری وڵات لادەدات.
ئەوەی سەرنج راکێشە شۆرای نیگەهبان لەژێر پاساوی گەندەڵی ماڵی و دژایەتی لەگەڵ رژێم و ناتەبابوون لەگەڵ پرەنسیب و بەهاکانی رژێم، شیاویی بەربژێرەکانی گەلیان ره‌دكرد. ئەو دانپێدانە نیشانی دەدات کە كۆڵه‌كه‌ی بنەڕەتی رژێم، لەسەر بنەمای گەندەڵی و درۆ دامەزراوە. چون ئەوەی لەئێران بەرپرسیاری باڵای لەئەستۆ بووبێت، لەکەیسی گەندەڵی تێوەگلاوە کە خودی خامنەیی و رووحانیش دەگرێتەوە. ئەو کات هەڵبژاردنی خولی یازدەهەم، پێوەری ئەوەیە کە دەسەڵاتداران تا چەندێک لەکەیسی دەسەڵات و دژایەتی لەگەل نرخ و بەهاکانی رژێم تێوەگلاون. تەنانەت راگەیاندنی رێژەی ٤٢٪ی بەشداری گەل لەدەنگدان، سەلمێنەری ئەوەیە کە رژێم رەوایەتی خۆی لەناو گەل لەدەستداوە و دەیەوێت بە زۆرەملێ دەسەڵاتی خۆی بە سەر گەلدا بسەپێنێت. چون هەڵویست و تووڕەیی گەل نیشانی دەدا کە کەمتر له ٣٠٪ی گەل بەشداری لەهەڵبژاردن دەکەن. ئەوەش هەڵوێستی گەل لەبەرامبەر پەرلەمانێکە کە کورسیەکەی بە هەوێنی گەندەڵی گرسابێت، چون ئەو پەڕلەمانە جیا لەکردەوەی گەندەڵی، درۆ، هەڵاواردن و توندوتیژی شتێکی تری لێناوەشێتەوە.
هەڵبژاردنەکانی ئێران لەپاڵێوکەی شۆرای نیگەهبان دەرباز دەبێت. ئەو شۆرا لەکێ پێکهاتوون و ئەو ئاستە دەسەڵاتە بێ سنوورەیان لەلای چ هێز و دەسەڵاتێک پێ بەخشراوە کە بەلێشاو شیاویی بەربژێرەکانی پەڕلەمان رەد دەکەن؟ شۆرای نیگەهبان پێکهاتوون لە شەش فەقی گوێڕایەڵ کە لەلایەن خامنەیی دەستنیشان دەکرێن و شەش مافناس کە لەلایەن دەزگای داد و پەسەندکردنی خامنەیی دەستنیشان دەکرێن. ئەو دەسەڵاتەش لەلایەن رێبەری ئاینی رژێم پێیان دەدرێت. بۆیە دەسەڵاتی بێ سنووری شۆرای نیگەهبان، هەڕەشەیەکی جیددی بۆ سەر داهاتووی گەلان لەئێران دەبێت. بڕیار و هەڵسووکەوتەکانی ئەو شۆرایە، ئازادی رادەربڕین و رۆڵی گەل لەدیارکردنی چارەنووسیان سنووردار دەکات. لەهەڵبژاردندا شۆرای نیگەهبان هەم خۆی داوەر، یاریزان و کاپیتانە. ئەرکی چاوەدێری هەڵبژاردنەکان، لێکدانەوەی یاسای بنەڕەتی و یاسادانەری پێسپێردراوە. ئەوەش وەک ئەوەیە کە بە ساکاری جگەر رادەستی پشیلە بکرێت. تەنانەت دوابەدوای ئەنجامی هەڵبژاردن، تا ئەنجامە فەرمیەکان لەلایەن وەفدی چاوەدێری، وەفدی بەجێ گەیاندن و شۆرای نیگەهبان پەسەند نەکرا، بۆ رای گشتی بڵاو نەکرایەوە. ئەم ناوەندە سەرجەم ئەنجامەکانی هەڵبژاردن، بە هەوێنی بەرژەوەندی رژێم دەگرسێنن و دەرخواردی گەل و کۆمەڵگای دەدەن.
بە پێ ئاماری فەرمی رژێم لەم خولەی هەڵبژاردن ٥٧ میلیۆن و ٩١٨ هەزار کەس مافی دەنگدان یان هەبوو، کە گوایا لەزاری کاربەدەستانی رژێم، نزیکەی٢٤ میلیۆن کەس، چوونەتە سەر سندووقی دەنگدان. لەرێژەی گشتی دەنگدەران نزیکەی ٢٨ میلیۆن و ٨٧٩ هەزار کەس ژن بوون، کە نیوەی کۆمەڵگا پێکدەهێنن. هەرچەند ژنان نیوەی رێژەی دەنگدەرانیان پێکهێناوە، بە پێ ئامارە فەرمیەکان رێژەی ٤٨٪ ژن چوونەتە سەر سندووقی دەنگدان. چون پەرلەمانی ئێستای رژێم، دژە ژنە و لەبنەڕەتدا ژن کوژە، مەترسیدارترین پەرلەمانی ٤ دەیەی دەسەڵاتداری رژێم دەبێت، پەرلەمانێکە کە بۆ ژنان و پێکهاتەکانی تری ئێران دەبێتە مەیدانی ئارێنای هاوچەرخ. لەبەر ئەوەیە ژنان و پێکهاتەکانی تری وەک؛ کورد، عەرەب و بەلووچ بە ئیرادەی پۆلایینیان هەڵبژاردنیان بایکۆت کردووە.
دەوڵەتی رووحانی کە بەردەوام لەکۆشک و بەڵنگۆکانی دەوڵەت، درووشمی یەکسانی و دادپەروەری بەرز دەکردەوە و بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە دەوڵەتێک بووە کە لەسەرجەم پۆسته‌كانی دەوڵەت زیاترین رێژەی ژنان بەشداریان کردووە. بەس کام داد و ویژدانێک ئەوە پەسەند دەکات کە بۆ ٢٩٠ کورسی پەرلەمان، سەرەڕای ئەوەی نزیکەی ٢٩ میلیۆن ژن مافی دەنگدانیان هەبووە، ١٧ ژن دەترنجێننە پەرلەمان کە ئەو ژمارەش نزیکەی ٦٪، دەنگی پەرلەمان پێکدێنێت. سەرکەوتنی ١٧ ژن لەماراتۆنی فرت و فێڵی شانۆی هەڵبژاردنی خامنەیی، نیشانی دەدات کە ترازووی دادی رووحانی چەندێک لاسەنگ و خوار و خیچە. داخۆ ئەم خولەی پەڕلەمان کە نەریتخوازەکان تێدا سەروەر بوون، چەندێک دەتوانێت یاسا و پڕۆژەی دیمۆکراتیک لەبەرژەوەندی ژنان و نەتەوەکانی تری ئێران پەسەند بکات؟ عەقڵییەتی بەستەڵک کراوی بناژۆخوازە توندڕەوەکان چەندێک کراوەیە بۆ ئەوەی برەو بە ئازادی کۆمەڵایەتی، ئازادی سیاسی و چارەسەری گیروگرفتی ژیانی، ژنان و گەلانی چەوساوە بدات؟!
لەراپۆرتی کۆمەڵگای جیهانی ئابووری سەبارەت بە جیاوازی رەگەزی، زهنییەتی دژە ژنی کاربەدەستانی رژێم ئاشکرا دەبێت کە لەنێوان ١٥٣ دەوڵەتدا، رژێمی ئێران لەریزی ١٤٨مین دایەو ئەوەش بۆ رژێم رێکۆرددارە. هاوکات لەنێوان ١٩ دەوڵەتی رۆژهەڵاتی ناوین لەریزی ١٦هەمین دایە. سەرەڕای ئەوەی کە حەسەن رووحانی لەسەردەمی بانگەشەی هەڵبژاردنی، هاش و هووشی ئەوەی لێدەدا کە پێگەی ژنان لەدەوڵەتی روحانیدا بەهێز دەبێت. بەڵام سەرەڕای ئەو هەموو بەڵێنە بێ بنەمایه لەکابینەی پێشنیازی دەوڵەتی دوازدەهەم، هیچ جێگای ئیستراتیژی بە ژن نەدرا. لەکاتێکدا سەرۆک وەزیری ئەماراتی یه‌كگرتووی عەرەبی لە ٣١ ئەندامی کابینەکەی، ٩ ژن جێ دەگرن. تەنانەت وڵاتێکی وەک عەرەبستان، یەک چوارەمی کورسیەکانی پەرلەمان لەدەستی ژناندایە و ئەوەش چاخان و پاخانەکانی رژێم راشکاوانە دەخاتەڕوو. ئەم خولەی هەڵبژاردن جارێکی تر زهنییەتی دژە ژنی رژێمی داگیرکەری ئێرانی بەرجەستە کردەوە کە دیمۆکراسی و یەکسانی هەرگیز لەناو زهنییەتی ولایەتی فەقی و زەلکاوی گەل سالاری رژێم، چەکەرە و شین نابێت.
لەسەروبەندی هەڵبژاردنی خولی یازدەهەمدا حەسەن رووحانی چەپ و راستی دیار نەبوو. رۆژێک بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە شۆرای نیگەهبان بەربژێرێکی نەهێشتوەتەوە کە گەل هەڵیببژێرێت و راشکاوانە پڕۆسەی هەڵبژاردنی دەخستە ژێر پرسیارەوە. بەڵام دوای رۆژێک مێشکی لەلایەن خامنەیی کۆک دەکرایەوە و بە پێچەوانەی بانگەشەی رابردووی قسەکانی با دەدایەوە و دەیگۆت؛ هەر کەس و لایەنێک، گەل لەبەشداری هەڵبژاردن دڵسارد بکات، لەرێ و رێبازی خومەینی ترازاوە. ئەو لێدوانە دژ بە یەکانەی رووحانی گورزی کوشندەی لە باڵی ریفۆرمخوازەکان وەشاند و بینای ریفۆرمخوازی دەوڵەتی لەزهنی کۆمەڵگا داڕماند.
لەدیوێکی تری دەسەڵاتی رژێم، خامنەیی لەسەرەتاکانی بانگەشەی هەڵبژاردن بە کوروزاندنەوە و پاڕانەوە لەگەل، دەیگۆت؛ ئەگەری هەیە کەسێک لەئێران خۆشی لەمن نەیەت، دەبێت لەبەر خۆشەویستی ئێران، بڕواتە سەر سندووقی دەنگدان. واتا هەر کەسێک خۆشەویستی بۆ ئێران هەبێت، ئاسایش و ئارامی نیشتمان و ئابڕووی نیشتمانی دەوێت و بە دوای چارەسەری کێشەکانەوەیە، پێویستە بۆ پەرلەمانی بەهێز بچێتە سەر سندووقی دەنگدان. بەس هەڵبژاردن لەئێران لەژێر چەپۆکی شۆرای نیگەهبان، بۆ خۆی لەباربردنی ئاسایش و ئارامی وڵات و قووڵکردنەوەی کێشەکانە. خامنەیی بێ شەرمانە ئابڕووی نیشتمان بە رۆخساری گەل دا کێشا کە ئەگەر گەل نەڕۆنە سەر سندووقی دەنگدان، ئابڕووی ئێران دەچێت. واتا دەنگنەدانی خەڵک ئابڕووچوونییە! ئەگەر نەچوونە سەر سندووقی دەنگدان ئابڕووچوونی بێت، ئەی کوشتنی خۆپیشاندەرانی مانگی خەزەڵوەر، کوشتنی کۆڵبەران، لەسێدارەدانی چالاکانی سیاسی و خستنەخوارەوەی فڕۆکەی نەفەرهەڵگری ئۆکرانیا و شاردنەوەی راستیەکان لەبەر چاوی گەل، ئابڕووچوونی نییە، چییە؟ بەشداری رێژەی کەمی گەل لە هەڵبژاردن، وەرچەرخانێکی مێژوویی و سەربڵندییە بۆ گەل و شکستی شکۆ و ئابڕووچوون بۆ درۆودەلەسەو هاش و هووشی کاربەدەستانی رژێمە.
لەناو بازنەی دەسەڵاتی رژێمی داگیرکەری ئێران، بۆ راکێشانی گەل بۆ سەر سندووقەکانی دەنگدان، هەمیشە دوو رەوتی بە ناو ریفۆرمخواز و نەریتخواز کێبڕکێی نمایشی لەگەڵ یەکدی دەکەن و لەدیوەخانی پەرلەمان لەژێر ناوی فراکسیۆنی جیاوازی کەمینە و زۆرینە بۆ دەسەڵات کار دەکەن. لەم خولەی هەڵبژاردندا بناژۆخوازەکان، بۆ کۆکردنەوەی دەنگی گەل و بۆ دەرهێنانی رژێم لەناو زەلکاوی قەیران؛ لەژێر ناوی لیستی؛ شانا، پایداری، گەنجانی شۆڕشگێڕی ئێران، ئەحمەدی نژادەکان، مسباحی مۆقەدەم و لیستی هاوپەیمانی بەشداریان لەهەڵبژاردندا کرد. دیارترینیان رەوتێکی سیاسی بە ناو بناژۆخوازی نوێ بە رێبەری موحەمەد باقر قالیباف دەکەوێتە سەر شانۆی هەڵبژاردنی رژێم و زۆرینەی کورسیەکانی پەرلەمانی بەناو تۆمار دەکرێت. ئەم خولەی هەڵبژاردن پەردەی لەسەر ئەو حەقیقەتەی هەڵدا کە لەئێران رەوتێکی حەقیقی بە ناوی ریفۆرمخواز و بناژۆخواز بێ واتا و بێ ناوەڕۆکە. لەبنەڕەتدا رەوتێک لەئارادایە، هەمان وەفادار و شۆڕشگێڕەکانی رژێمن کە خۆیان بە شۆڕشگێڕ لەقەڵەم دەدەن و لەهەنگاوی دووهەمی شۆڕش بە پێشەنگایەتی گەنجان، پەڕلەمانێکی شۆڕشگێڕانه دادەمەزرێنن.
رژێم لەخولی یازدەهەمی پەڕلەماندا، دەیەوێت ٢٩٠ كه‌سی گرێدراو و پاسدار بۆ دیوەخانی پەرلەمان هەڵبژێرێت، کە ١١ ناوه‌ندی کەوتە خولی دووهەمی هەڵبژاردن، کە ٢٩ی خاكه‌لێوه بەڕێوە دەچێت. ئەو رێژە زۆرەش کە شیاویان بۆ بەربژێری رەدکرایەوە، لەناو مەنگەنەی دژە شۆڕشی رژێم هاڕدران. لەبەر ئەوەی خامنەیی هەستی بە مەترسیەکانی هەڵبژاردن کرد، فەرمانی بەشداری لەهەڵبژاردنی دەرکرد و باڵی بە ناو ریفۆرمخوازەکانی ناچار بە بەشداری لەهەڵبژاردندا کرد کە لە دوا چرکەدا، ٨ حزبی ریفۆرمخواز، لەسەر بنەمای بەڕێوەچوونی گوڕوتینی هەڵبژاردن و پاراستنی بەرژەوەندی رژێم بە ناو لیستی هاوپەیمانی بۆ ئێران بەشداری هەڵبژاردن بوون. ئەوەش لەکاتێکدایە کە گەل لەخۆپیشاندانەکانی مانگی خەزەڵوەر درووشمی؛ (اصلاح طلب، اصولگرا دیگه تمومه ماجرا) یان بەرز کردەوەو گەل هەر دوو باڵ و رەوتەکانی ناو رژێم بە یەک چاو سەیر دەکات و باوەڕی و متمانەی گەل بە باڵ و رەوتەکانی رژێم نەماوە و لە٢ی رەشەممەی ٩٨ رەوایەتی رژێم خرایەژێر پرسیارەوە.
ئەوەش لەکاتێکدایە کە رژێم هەنگاوی دووهەمی شۆڕشی داگیرکەری لەژێر پەردەی به‌ئیسلامی كردنی كۆمه‌ڵگا، مرۆڤ و شارستانیەت و گەل سالاری دینی دەستپێکردبوو، ئەنجامی هەڵبژاردنی خولی یازدەهەم هەرەسی بەو هەنگاوەی رژێم لەئێران و ناوچەکە هێناو دۆخی رژێمی لەناوخۆ هەژاند و دۆخێکی مەترسیدار و قەیراناوی بەرۆکی کاربەدەستانی رژێم دەگرێتەوە.
سەرچاوە: ئاڵترناتیو شمارە ٨١