مەجلیسی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان – پژاک
لەسەروبەندی مانگی ئۆکتۆبری ٢٠١٤ی زایینی کۆبانێ شاهیدی بەرخۆدانێکی مێژوویی بووین کە سەرەتای دەرکەوتنی ئاورێکی رووناک بوو بۆ هەرەس هێنان بە دەسەڵاتی داعش. کۆبانێ بە بەرخۆدانی خۆی هێزی دیمۆکراتیکی نێونەتەوەیی لە دەوری خۆی کۆ کردەوە، بەم شیوازە ١ی نوامبری ٢٠١٤ وەکوو رۆژی جیهانی کۆبانێ ناسێندرا. پشتگیری گەلان، هێزە جیهانییەکان وەکوو ئەمریکا و ئەورووپای ناچار کرد بەوەی تاکوو بەدەنگ بێن و هەڵوێست نیشان بدەن.
رۆژژمێری کۆتایی هاتنی تەمەنی دەوڵەتی ئیسلامی شام و عێراق لە کۆبانێ لە سەر دەستی شەڕوانانی ی.پ.گ و ی.پ.ژ دەستیپێکرد و دواتر لە مووسل و شەنگال بەردەوەام بوو، تاکوو لە دواهەمین ماڵی خۆی لە رەقا بە هاوکاریی هاوپەیمانی نێونەتەوەیی دژی داعش و لە سەر دەستی ە.س.د پایتەختەکەی تێکچوو. کوژرانی ئەبووبەکر بەغدادی لە ٢٧ی ئۆکتۆبری ٢٠١٩ روودەدات کە هاوکاتە لەگەل بەرخۆدانە مێژووییەکەی کۆبانێ. هەرچەند زۆرێک لە دەوڵەتانی هەرێمی و جیهانی بە جۆرێک دەیانهەوەێ باس لەرۆڵی خۆیان بکەن لەو ئۆپراسیۆنەدا بە وینەی تورکیە، بەڵام دیارە ئەم چالاکیە بە هاوکاری دەزگای هەواڵگری ق.س.د و هێزەکانی ئەمریکا روویداوە. دەکرێت بڵێن کوژرانی بەغدادی بۆ ئەو گەلانە بە وینەی کورد،عەرەب، ئەرمەنی و ئیزەدییەکان و… تۆڵەسەندنەوەییکی میژوویی بوو، دیارە بۆ ئیدارەی ترامپ زۆرتر پرۆپاگەندەیێکی حزبیە بۆ هەڵبژاردنەکان، چوون لە لایێکەوە ترامپ دەیهەوەێ هێزەکانی لە سووریە دەربخات و لە لایێکی دیکەشەوە خۆی وەکوو پاڵەوانی کۆتایی هێنان بە داعش بناسینێت. ئۆباما پاڵەوانی کووشتنی بن لادن بوو ترامپێش پاڵەوانی کووشتنی بەغدادیە. وتارەکەی لە سەر چۆنیەتی کووشتنی بەغدادی و ئەو پەیڤانەی کە بە کاری دەهێنان “وەک سەگ کۆشتمان” ئەدەبیاتی زەق کردنەوەی سەرکەوتنەکەی بوو.
لە بەرامبەر ئەو هێزانەی کە خۆیان بە پاڵەوانی کووشتنی بەغدادی دەزانن، هێزی دیکە هەن وەکوو ئێران کە کووشتنی بەغدادیان پێ گرینگ نیە و تەنانەت لەوەی کە کوژراوە یان نە، گۆمان درووست دەکەن. ئەو یەکەش تا رادەیێک درووستە چوون باش دەزانین کە سەرهەڵدان و بڵاوەکردنی داعش لە هەرێمەکە دەستی دەزگا سیخورییەکانی زلهێزانی جیهانی و هەرێمی وەک “سیا”ی تێدا بووە. جێگای ئاماژە پێکردنە کە چە بەغدادی وەکوو جەستە لەناو چووبێ یان نە، گرینگ نیە، چوون ئەوانەی کە داعشیان دروست کرد و پشتگیریان دەکرد بەو دەرەنجامە گەیشتن کە چیدی داعش کارایی نەماوە. داعش وەکوو هێزێکی ئایدئۆلۆژی تووندئاژۆ، هاتە مەیدان کە دەیوست لە بەرامبەر دیمۆکراسی گەلان ببێت بە ئاستەنگ، بۆیێ هێزی چەکداریی نەبوو کە چۆکی بە داعش هێنا، هێزی ئایدیۆلۆژی بوو کە سەرچاوەی خۆی لە هزر و فەلسەفەی رێبەر ئاپۆ وەردەگرت و هەڵگری جیهان بینیێکی نویێ بوو بۆ پێکەوەژیانی گەلان و شیوازێکی نوێ لە بەڕێوە بردن کە وەکوو نەتەوەی دیمۆکراتیک لە چوارچێوەی خۆبەڕێوەبەری دیمۆکراتیک فۆرمی گرتووە. ئەم هێزە ئایدئۆلۆژییە لە بواری سەربازیدا لە چوارچێوەی ی.پ.گ و ی.پ.ژ و ه.س.د وەکوو هێزی گەل کەوتنە گۆڕەپانی شەڕ و گەورەترین سەرکەوتن و پاڵەوانیان لە پێناو دیمۆکراسی و پێکەوە ژیانی گەلان هەر وەها نەمانی نابەرابەری رەگەزی نواند. بۆیە ئەمرۆ ئازادیخوازان و هێزی دیمۆکراسی جیهانی قەرزداری ئەوانن.
لە هیچ هێز و لایەنێک شاراوە نیە کە درووست بوونی دوورگەی ئارامی خۆبەڕێوەبەری دیمۆکراتیک لە رۆژهەلاتی ناوەڕاستی پڕ لە تووند وتیژی تاکە رێگایە بۆ پێشخستنی دیمۆکراسی گەلان و پێکەوە ژیان، هەروەها چارەسەرکردنی هەموو ئەو ئاڵۆزیە تایفی و قەومی و مەزهەبیانە کە ساڵانێکی درێژە دەمارگرژی زیاتر دەکات و بوەتە کانگای بەرهەم هێنانی داعش و ئەلقاعدەو…
لێرەدا ئەم پرسە دێتە پێش کە دوای داعش چی روو دەدات؟ ئەردۆغان دوای کووژرانی لە پەیامی خۆیدا وتی:”کوژرانی بەغدادی وەرچەرخانێکی نوێیە لە شەڕ دژی داعش” ترامپ لە کاتی راگەیاندنی وردەکاریەکان لە سەر چۆنیەتی کوژرانی بەغدادی باسی هاوکاری وڵاتانی وەکوو تۆرکیە دەکات، لە هەمان کاتدا بە کورتی باسی کاریگەری هێزی کورد لە سەرکەوتنی ئۆپراسیۆنەکە دەکات. دەبێ بزانین کە ئەردۆغان دوای تێکچوونی پایەتەختی داعش لە رەقا بە هەموو هێزی خۆی هێرشی کردە سەر عەفرین، هەرێمێ کە بە پێی پارادایمی نەتەوەی دیمۆکراتیک شێوازێکی نوێ لە پێکەوە ژیانی گەلان تێیدا دەستی پێکردبوو. ئەم هێرشە لە بەر چاوی هەموو ئەو هێزانەوە رووی دا کە خۆیان بە پارێزەری دیمۆکراسی و مافی مرۆڤ دەزانن. دەوڵەتی تۆرکیا بە گڵۆپی کەسکی ئامریکا هێرشی کردە سەر رۆژهەڵاتی چەمی فۆڕات، لە هەمان کاتدا بێ ئەوەی رێوەبەریی سیاسیی رۆژئاوا بەشداربکەن هەریەک لە ئامریکا و رووسیە بە جیاواز لەگەڵ تۆرکیە لە سەر حیسابی کورد دانیشتن دەکەن و پەیماننامە رادەگەیێنن. تۆرکیە بە دەڕەندەیی هێرش دەکاتە سەر خەڵکی مەدەنی و گازی فسفۆڕی سپی بەکاردێنێ و ق.س.د وەکوو هێزێکی ترۆریستی بە ناو دەکات تا کوو قووڵایی٣٢ کم لە سەرناوی درووست کردنی پشتێنی ئاسایشی لە سنوورەکان دوورکەوێتەوە. ئەمە لە کاتێکدایە کە لە ٥کم سنووری خۆی لە ئیدلێب کە لە بن کۆنترۆڵی چەتەکانی سەر بە تۆرکیەیە حەشارگەی سەرۆکی رەشترین و مەترسیدار ترین هێزی ترۆریست درووست کراوەو دەنگی خۆشی ناکات.
نابێ لە بیر بکەین دوای کووژرانی ئەلبەغدادی یەکەمین هەنگاوی دیپلۆماسی ئەردۆغان بانگ کردنی سەرۆکی هەرێمی کوردستانی عێراق مەسروور بارزانی بۆ تۆرکیا بوو، دواتر چوونی مەسروور بارزانی بۆ قەتەر، هیزێک کە زۆرترین هاوکاری مادی داوەتە تۆرکیە و داعش. هەروەها وڵاتێک کە پشتگیری دایە ئەردۆغان لە هێرش بۆ سەر رۆژهەڵاتی فۆرات.
جێگای ئاماژەیە کە خۆ رێوەبەری دیمۆکراتیک و پێکەوە ژیانی گەلان لەم چەند ساڵەی دواییدا سەرچاوەی هێز بووە بو هەموو ئە هێزانەی کە لە بەرامبەر سیستەمی سەرمایەداریدا شەڕ دەکەن. لە هەموو بوارەکانی رێوەبەری، ژێنگە و ژنان و… هەبوونی وەها ناوەندێ بۆ زلهێزانی جیهانی و پاوانخوازی هەرێمی جێگای پەسەند کردن نیە. بۆیێ لە راستیدا کۆژرانی ئەلبەغدادی لە لایەن خۆدی سیستمەوە دان پێدا نان بوو بە شکەستی پرۆژەی دژەگەلان لە هەرێمەکە. لە ئێستادا ئەو هێزانە بۆ دۆزینەوەی ئاڵتەرناتێو خەریکی یارگیریی نوێن کە دەتوانێ چەند بژارەی هەبێ، یان هێزێکی تووندڕەوی نوێی یان هێزێکی نەرم.
کوردستان و گەلی کورد هەم لە بواری جۆگرافیایی و هەمیش لە بواری مێژووییدا جێگاییكی تایبەتیان لە گۆڕانکاریە جیهانیەکاندا هەیە. لە سەدەی رابردوودا زلهێزانی جیهانی بە هاوکاری هێزە هەرێمییەکان بە گووشار خستنە سەر گەلی کورد ویستیان کورد لە گەردوونەی سیاسەت پەراویز بخەن. بۆ گەیشتن بەم ئامانجە سەدەی رابردوویان کردە سەدەی کووشتن و پاکتاوکاری . هەر وەها بە کرمیناڵیزە کردنی کورد چە لە ناوەوە و چە لە دەرەوە، پێشیان بە گەشەسەندنی دیمۆکراسی لە هەرێمەکە گرت. بەتایبەت لەو وڵاتانەی کە کورد هەیە بە بهانەی شەڕ دژی جوودا خوازی کورد لە سەر ناوی پاراستنی یەکپارچەیی خاکی وڵات و بە درووستکردنی فۆبیای کورد هەر چەشنە دەنگێکی ئازادیخوازانە و دیمۆکراتیان سەرکووت کرد.
لەنێوان ئەم ئاڵۆزیانەدا بابەتی کورد خەریکە خۆی لە ئاستی گرفتێکی ناوخۆیی دەرخات و ببێت بە بابەتێکی هەرێمی و جیهانی. لە سەدەی رابردوودا هەردەم هەوڵدراوە مژاری کورد بە رێگای خۆدی کورد بە لارێدا بچێ. لە رابردوودا چەندە مژاری کورد بابەتێک بوو بۆ ئەوەی داگیرکەران بەم بەهانەوە دیمۆکراسی سەرکووت بکەن. ئەمرۆ بە ئەزموونی خۆ بەڕێوەبەری دیمۆکراتی لە رۆژاوا بووتە چاوکانی گەشەسەندنی دیمۆکراسی. بە واتایێکی دیکە لە بواری گۆڕانکاری جیهاندا، کوردستان وەک جۆگرافیایێک و کورد وەک گەلێک راستە راست کاریگەری سەر جیهان دادەنێ و گەلانی جیهانیش بە تێگەیشتن لەم مسیۆنەی کورد، سەرکەوتنەکانی خۆیان لەو ئاوێنەوە تەماشا دەکەن. بە واتایێکی دیکە جیهان لە کوردستاندا کۆ بوەتەوە و کۆردستانیش هەڵگری قۆرسایی جیهانە.
لە ئەزموونی ئەم چەند ساڵەی دواییدا کاریگەری بەرخۆدانی گەلی کوردستان لە سەر جیهان، هەر وەها پشتگیری جیهان لە گەلی کوردستان توانی زۆرێک لەو پلانانەی کە دژی دیمۆکراسی گەلان داڕژرابوون پووچەڵ بکاتەوە. ١ی نوامبر رۆژی جیهانی کۆبانێ، ئەو هێزەی نیشان دا. نیشتمانێک پێویست بوو بۆ کۆکردنەوەی هێزە دیمۆکراتەکان، خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوا ئەو ئەرکەی لە سەر ئەستۆی خۆی گرتووە، بۆیێ ئەمڕۆ بۆ هێزە ئازادیخوازەکان ئەوانەی کە دەیانهەوەێ دەرەوەی سیستەمی جیهانی سیستەمی گەلان دامەزرێنن، ناتوانن تەنیا وەکوو هاوکارێک لە مژاری کێشەی گەلی کورد بڕوانن. چوون نەتەوەپەرەستیی کورد دەیهەوێ بە هاوکاری سیستەمی سەرمایەداری جیهانی پێش بە پێشەنگایەتی کورد بگرێت لە شکاندنی بازنەی سیستەمی سەرمایەداری.
خۆبەڕێوەبەری دیمۆکراتی و نەتەوەی دیمۆکراتیک دابڕانە لە هەردوو چەمک، لە راستیدا هاوپەیمانیێکە لە نێوان هێزە دیمۆکراتخوازەکان، ئەوانەیکە بە تێگەیشتن لە سیستەمی سەرمایەداری جیهانی و ئەو کێشانەی کە لە بواری رێوەبەری و ژێنگە و ژنان و… درووستی کردوە بە جۆرێک دەیانهەوەێ لە سیستەم دەرکەون.
لە باروودۆخێکدا کە هەریەک لە هێزەکان بە دوای نەزمی نویێ خۆیانن، گەلی کورد بە هەست کردن بەم ئەرکە لە چوارچێوەی خۆبەڕێوەبەری دیمۆکراتیکدا کە ئەمڕۆ وەکوو ئاکتەرێ لە گۆڕەپانەکەدا کایە دەکات، دەیهەوێ نەزمی نویێ خۆی درووست بکات. ئەزموونی ئەم چەند ساڵە نیشانداوە کە خاوەن پارادیگمایێکە کە تەنیا لە چوارچێوەی گەلی کورددا نیە، بە پێچەوانەوە نوێنەرایەتی گەلانی ئازادیخواز دەکات.
لە سەروو بەندی کۆتایی هاتنی داعش بە کوشتنی ئەلبەغدادی وەکوو پێشتر ئاماژەمان پێکرد، سیستەم بە دوای ئاڵتەرناتیو دەگەڕێ ،٢ی نوامبر کە وەکوو رۆژی جیهانی پشتگیری لە رۆژئاوا دەستنیشان کراوە، گرینگ دەبێت، لەوەی کە دەتوانێ ئارایشی هێزەکانی دیمۆکراتیکی جیهانی بێت، بۆیە بەشداری کارای سەرجەم گەلی کورد و گەلانی ئێران و خاوەندارێتی لەبەرخۆدانی رۆژئاوا لەو رۆژەدا رۆحی پێکەوە ژیانی گەلان و ئازادی و دێمۆکراسی گەرەنتی دەکات. پێویستە لەم قۆناخەدا سەبارەت بە هێرشی داگیرکاری دەوڵەتی فاشیستی تورکیا و ئەردۆغان لەئاستی کۆمەڵگای نێونەتەوەییدا دژی ئەردۆغان کە هاوکارو پشتیوانی سەرەکی چەتەکانی داعشە، سەبارەت بە جەنایەتی جەنگی و تاوانی شەڕ سکاڵا تۆمار بکرێت و دادگایی بکرێت. بۆیە بەرپرسیاری مێژوویی دەکەوێتە سەر شانی هەر تاکێکی ئازادیخواز کە سەبارەت بەم بابەتە هەستیار بن. بەتایبەت لە رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران، دادوەران بۆ ئەوەی بتوانن ئەردۆغان وەکوو تاوانکارێکی شەڕ ببەنە بەر دادگای نێونەتەوەیی هەوڵ و کۆششەکانیان وەگەڕ خەن. ئەم یەکە لە هەمان کاتدا کە ئەرکێکی ئەخلاقی و ئینسانیە، هەڵوێستیێکە لە چوارچێوەی نەتەوەی دیمۆکراتیکدا بۆ هەڵدانەوەی لاپەڕەیێک کە گەلان بێ جیاوازی نەتەوەیی، مەزهەبی یان ئایدئۆلۆژی، پێکەوە بژین.
٣٠/٠١٠/٢٠١٩