ئاڵۆزییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست گوزارە لە بەردەوامی و قووڵبوونەوەی قەیران لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكەن. پرسی كودتای لەشكەری و جارێكیتر رژانە سەر شەقامی خۆپێشاندەران لە میسر و بەردەوامی قەیرانی سووریا و نەگەیشتن بە چارەسەرییەك لەم وڵاتەدا، سەلمێنەری ئەمەیە كە هەر دوو بلۆكی رۆژئاوا و رۆژهەڵات لە پرۆژە و بەرنامەكانیاندا ناسەركەوتوو بوونە و نەیانتوانیوە ئەنجامی پێویست وەدەست بخەن. بەتایبەتی ناسەركەوتووبوونی پرۆژەی ئیسلامی سیاسی رۆژئاوا لە میسر گوزارە لە شكستی سیاسەتەكانی 20 ساڵی رابردووی رۆژئاوا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەكات. هەر بۆیە بۆ سەرەڕاستكردنەوەی ئەم شكستە، سەر لە رێبازە كاتبەسەرچووەكانی سەدەی رابردوو وەك كودتا دەدرێت. لە هەمانكاتدا شۆڕشی گەلان لەبەر ئەوەی كە هەتا ئەمڕۆكە نەیتوانیوە چوارچێوە هزری و نەریتیەكانی دژە دیمۆكراتیك و دۆگماكان تێپەڕێنێت، هەر بۆیە لە بازنەی پووكانەوەدا دەخولێتەوە و چوارچێوەكانی دینی تێناپەڕێنێت. ئەمەش دەرگا لەبەردەم چەواشەكردن و بە لاڕێدابردنی شۆڕش دەكاتەوە.
لە هەمانكاتدا بەردەوامی كێشەی سووریا ئەم راستیە نیشاندەدات كە دەستێوەردانی لەشكەری نەیتوانیوە و ناتوانێت چارەسەری بچەسپێنێت. هەر بۆیە مژاری كۆنفرانسی ژێنێڤی دوو هەتا ئەمڕۆكەش گرینگی خۆی پاراستووە. ئەم شەڕ و هێرشانەی كە هەنووكە لەسەر رۆژئاوای كوردستان لە ئاردایە لەو سۆنگەیەوە واتادارە. دوو جەبهەی بەشداربوو لە شەڕی سووریا لە هەوڵی ئەوەدان كە هەتا سازدانی كۆنفرانسی ژێنێڤی دوو و تاوتۆكردنی رێگە چارەی سیاسی یەكتر لاواز بكەن و پێش لە هەر چەشنە گەیشتن بە هاوسەنگی نوێ بگرن. لەم نێوەندەدا تابڵۆیەكی نوێ دەردەكەوێت. لە پرۆسەی ساڵی رابردوودا ئەمریكا توانی هێزی ئەلقاعیدە كۆنترۆڵ بكات و هێز و دەرەتانە لەشكەری و مرۆڤیەكانی كاناڵیزە بكات. لە هەمانكاتدا توانی مەترسی ئەلقاعیدە لە دەرەوەی سنوورەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كۆنترۆڵ بكات و ئاستی مەترسی ئەو رێكخراوەیە لە ئەمریكا و ئەورووپادا بنبڕ بكات. لێكۆڵینەوەكانی ئەم دواییە، ئەمە دەسەلمێنن كە تەنها سەدا پانزدەی قوربانیای ئەلقاعیدە رۆژئاوایین و لەسەدا هەشتا و پێنجی قوربانیانی ئەم ركێخراوەیە موسوڵمان و رۆژهەڵاتی ناوەڕاستین. هەر بۆیە لە شەڕی سووریادا پاڵپشتی لۆجستیكی، ئابووری و سیاسیان پێدەدرێت و لە دژی بزاڤی ئاپۆچی وەك باشترین كەرەسەی كۆنترۆڵكردنی پێشكەوتن و دەستكەوتەكانی هێڵی سێهەم بەكار دەهێندرێت. پارالێل لەگەڵ ئەم هێرشانە دەرگای دیدارەكانی توركیا دەكرێتەوە. واتە بەو هێرشانە هەوڵی كۆتایی هێنان بە هێڵی سێهەم دەدەن و دەیانهەوێت كە بزووتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كورد مەجبووری هەڵبژاردنی هێڵی دووهەم بكەن. لە هەمانكاتدا بە پەیڕەوكردنی ئەم سیاسەتە هەتا ژێنێڤی دووهەم نەهێڵن كە كورد ببێتە خاوەن ستاتۆیەكی سیاسی- حقوقی. چونكە بەشداریكردنی كورد بە پێگەی سیاسی خۆی، ئەم پێگەیە لە حاڵەتی دێفاكتۆر دەردەخات و وەك ئەمری واقیع دایدەسەپێنێت.
هاوكات وادیارە كە پێشكەوتنەكانی دانوستاندن لەگەڵ رێبەر ئاپۆ بە پێی ئەم پێشكەوتنانە بەڕێوەدەچێت. واتە شلكردنەوەی هەنگاوەكان پەیوەستە بەو ئەنجامەی كە چاوەڕواندەكرێ لە دەرئەنجامی قەیرانی سووریا بێتە ئاراوە. واتە بە پێی ئەنجام و دەستكەوتەكانی هێلی سیهەم لە سووریا ئاراستەی دانوستاندنەكان لە گەڵ پاڕتی داد و گەشەپێدان دەستنیشان دەكرێت. هەر بۆیە سیاسەتێكی هاودەنگ لەگەڵ پارتی دیمۆكراتی كوردستان لە دژی بەرەی ئاپۆیی لە هەر چوارپارچەی كوردستاندا بەڕێوەدەچێت. سەرەتا ئەم سیاسەتە بە باكوور و رۆژئاوای كوردستانەوە سنووردار بوو بەڵام هەنووكە پارتی دیمۆكراتی كوردستان لە شكست و تێكشكانی لە رۆژئاوا تێگەیشتووە و هەر بۆیە هەستی بە گرینگی رۆژهەڵاتی كوردستان كردووە.
قۆناخی یەك مانگی رابردوو، قۆناخی ئاڵووگۆڕی دەسەڵات لە ئێراندا بوو. حوكوومەتی ئەحمەدی نژاد كۆتایی پێهات و حوكوومەتی رۆحانی دەست بەكار بوو. واتە حوكوومەتی فاشیزمی دینی جێگەگۆڕكەی لەگەڵ حوكوومەتی تەوافووقیدا كرد. حوكوومەتێك كە ئامانجەكانی حوكوومەتی پێشوو لە پێناو تۆكمەكردنی دەوڵەت- نەتەوەی مۆدێڕن بەردەوام دەكات بەو جیاوازیەی كە لە جێگەی دەستەبەڕكردن و بەكارهێنانی هێزی لەشكەر و خوڵقاندنی سیمای لەشكەری لەمەوبەدوا جێگەی تایبەت دەدرێت بە ئامرازە نەرمەكانی وەك ئیستخبارات و هەڵەمەتی هۆمۆژێنكردنی فەرهەنگی. ئەم راستیە لە پرۆسەی متمانەبەخشین بە كابینەی نوێ لە لایەن پارلەمانی ئوسولگەرا بە سەدا نەوەدی دەنگەكان بە وەزیرەكانی رۆحانی بە باشی دەردەكەوێت. واتە پێكهاتن لە نێوان باڵەكان لە ئارادایە و حوكوومەتی نوێ بەردەوامكەری بەرنامەكانی حوكوومەتی رابردوویە. هاوكات كابینەی هەنووكەیی كابینەیەكی ئەمنیەتیە. زۆربەی وەزیرەكان ئەو كەسانەن كە هەم لە سەردەمی رەفسەنجانی و هەم لەسەردەمی خاتەمی لە پۆستە ئەمنیەتیەكاندا خاوەن رۆڵ و ئەرك بوونە و هاوكات لە بواری هێڵی فكرییەوە ئەو كەسانەن كە خەون بە دەوڵەت- نەتەوەی مۆدێڕنی فارسەوە دەبینن. وتەكانی وەزیری پەروەردە كە جەخت لەسەر فارسبوون و زمانی فارسی و بنیادنانی پەروەردە لەسەر بنەماكانی فارسییە، ئەم راستیەمان بۆ دەسەلمێنێت. لەم چوارچێوەیەدا چاوەڕوانی هەنگاو هەڵێنانەوە لە پێناو چارەسەری پرسی كورد و گەلانیتر لە ئێراندا هەڵەیە. هەر وەك پێشتر تەخمینمان دەكرد حوكوومەتی نوێ هەوڵ دەدات لە پرسی ناوەكی لەگەڵ رۆئاوا نەرمایی بنوێنێت و بەم رێبازە ئاستی ئابڵۆقەكانی ئابووری بۆسەر خۆی كەم بكاتەوە و دەرگا لەبەردەم ئابووری گلۆباڵی فینانس بكاتەوە.