ئه‌مڕۆ “11ى نیسان” یادی کۆچی دوایی دایکمه، نه‌ک به‌ته‌نها بۆ یادی دایکم، به‌ڵکو بۆ یادی هه‌موو دایکێک ئه‌م په‌یامه پێشکه‌ش ده‌که‌م.
ئه‌وه‌ى دایکم به‌هیوای بوو و پێی نه‌گه‌یشت، ئه‌وه‌ی من به‌هیوای بووم و پێینه‌گه‌یشتم، هه‌رچه‌نده پێکه‌وه ژیانێکی درێژخایه‌نیشمان نه‌بووبێ، زۆر دژوار و توند و تیژبوو، ئه‌و به‌گوێره‌ی خۆی منی نه‌ده‌ناسی، منیش به‌گوێره‌ی خۆم هه‌وڵم ده‌دا واتای پێبده‌م.
تا سه‌ر ئێسقان له‌وه گه‌یشتبووم که راهیبه‌کانى سۆمه‌ر دایکه خوداوه‌ند و ژنی ئه‌وین “عه‌شتار”یان بردبووه په‌رستگاکانى خۆیان و له‌وێشه‌وه به‌ره‌و سه‌را و کۆشکی پاشا، له‌کاتی مردنی خوداوه‌ند ــ پاشاکاندا له‌گه‌ڵ خۆیاندا ئه‌مانیشیان به‌زیندووی خستۆته نێو گۆڕه‌کانیانه‌وه. با خوداوه‌ند ــ پاشا ش بن، من هیچ ئه‌وه‌م پێ هه‌زم نه‌ده‌کرا که ژن وه‌ک پارچه‌یه‌ک له زه‌وق و که‌یفی سه‌ر خوان به‌کاربهێنن، به‌ڵام باش له‌وه‌ش تێگه‌یشتبووم که دایکه خوداوه‌ند و ژنی ئه‌وین تا رۆژگاری ئه‌مڕۆمان درهه‌م درهه‌م مۆڵده‌درێن و ده‌یانخۆن، به‌رماوه‌که‌یشی ده‌درێ به‌و دوو کۆیله‌ی که پێی ده‌گوترێ هاوسه‌رێتی و وه‌ک به‌شێکی جوانکاری و خۆنوواندن درا به پیاوه کۆیله‌کان. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی وه‌ک پیاوێک و له‌دڵدا ئه‌م دیارییه په‌سند ناکه‌م له هه‌مانکاتدا تاچه‌ند بڕوا ده‌که‌م که ده‌بمه رۆڵه‌یه‌کی باش بۆ دایکه خوداوه‌ند و ژنی ئه‌وین، زیاتر خۆشبه‌خت و به غروور ده‌بم. به‌مشێوه‌یه هه‌ست ده‌که‌م بۆ جاری یه‌که‌م له قوڵایی مێژووه‌وه له خاکی دایک تێده‌گه‌م، جاری یه‌که‌مه گرێکوێره‌ی هه‌زار ساڵان شیده‌که‌مه‌وه، هه‌ست ده‌که‌م که له دایکبوونه‌که‌ی ئه‌مجاره‌یان جیاوازه.
ئه‌وانه‌ى پێداگری له‌سه‌ر مردنم ده‌که‌ن، ته‌واوى پیلانگێڕه‌کانی سه‌ده‌ی بیسته‌م کێ ده‌بن با ببن، من به‌رگه‌ی هه‌موویان ده‌گرم. له دادگاشدا ئه‌وه‌شم په‌سند کردبوو که ئه‌مه‌م وه‌ک په‌یامێک بۆ هه‌ندێک له‌و دۆستانه ناردبوو که‌وا بڕوایان پێمانبوو و هه‌روه‌ها ئه‌وانیش په‌یامێکی وه‌هایان هه‌قکردبوو. ئه‌وه‌ی ئه‌وان به‌سه‌ر مندا سه‌پاندبوویان ئه‌وه بوو که ببم به پاکه‌تێکی بۆمبی له‌بۆمبی هێرۆشیماکان مه‌ترسیدارتر و به‌سه‌ر گه‌له‌که‌مدا بته‌قێمه‌وه، به‌ڵام من توانیم ئه‌م گرێکوێرانه بکه‌مه‌وه و به‌پێچه‌وانه‌وه ئه‌و بۆمبه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌واندا به‌کاربێنم. کاتێک که هه‌ڵقه‌ی بۆمبه‌که‌م راده‌کێشا و ته‌واوى پارچه‌کانیم لێده‌کرده‌وه و ده‌مکێشا به‌نێوچاوانی بۆمبگه‌ر و دروستکه‌رانی بۆمباکه‌دا ده‌حه‌سامه‌وه. من لایه‌نگری مرۆڤ بووم و خوداوه‌ندی زه‌بر و زه‌نگ جارێکی دیکه دۆڕاندی.
دوورکه‌وتنه‌وه و راکردن له راستینه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان له‌وه زه‌حمه‌تتره که شیمانه‌ی بۆ ده‌کرێ، ئه‌مه‌ش به‌تایبه‌تی شیاوی ئه‌و کۆمه‌ڵگا ره‌سه‌نانه‌یه که تاک تێیدا هه‌بوونی هه‌یه. له ده‌وروبه‌ری ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵیدا هاوشان له‌گه‌ڵ دایکدا ده‌که‌وێته نێو قۆناخی پێشبڕکێی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه، به گوزاره‌ی گه‌ل، تا ته‌مه‌نی حه‌فتا ساڵی وه‌ها به‌رده‌وام ده‌بێ. له‌لایه‌نی زانستیشه‌وه ئه‌وه سه‌لمێنراوه که‌وا دایک هێزی بنچینه‌یی کۆمه‌ڵگه‌ریبوونه. له رووانگه‌ی که‌سایه‌تیمه‌وه یه‌که‌مین تاوانم، به‌شک و گومان روانینه ئه‌م مافه‌ی دایک و زوو بڕیاردانم له کۆمه‌ڵگه‌ریبوونمدابوو. به‌گوێره‌ى سه‌لماندنه زانستییه نوێیه‌کان، مرۆڤ بوونه‌وه‌رێکی تایبه‌تی نزیکه‌ی بیست ملیار ساڵییه و وه‌ک مرۆڤێک بێ دایک و بێ هیچ ئه‌فه‌ندییه‌ک به‌ته‌نها گه‌وره‌بوونم بابه‌تێکه که پێویسته به لێکۆڵینه‌وه هه‌یه. گه‌ر تاقیکردنه‌وه‌ی خنکاندنی دایکمم له‌لایه‌ن شارستانییه گه‌وره‌کانه‌وه به هه‌ند وه‌ربگرتایه، ئه‌وا ده‌شیا رێگه‌ی ئه‌و تراژێدییانه‌ی به‌سه‌رمداهاتن ئاوه‌ڵا نه‌بووایه. به‌ڵام دایکم دوا ئادگار و نیشانه‌ى پاشماوه‌ی بێچاره‌یی بوو له‌به‌رامبه‌ر له‌نێوچوونی کولتووری هه‌زار ساڵانه‌ی خوداوه‌ند دا. به‌و ته‌مه‌ن و ره‌وشی منداڵییه‌مه‌وه هێندی سڵنه‌کردنه‌وه‌م له‌م ئادگاره، شه‌رمیشم له هه‌ستکردن به ئازادی پێویست نه‌بینینی خۆشه‌ویستییه‌کی ئه‌وتۆ نه‌کرد. به‌ڵام بۆ تاکه ساتێکیش ئه‌وه‌م له‌بیر نه‌ده‌کرد که تاکه مه‌رجی ژیانم پاراستنی شه‌ره‌ف و نامووسی دایکمه و ئه‌مه‌ش له‌نێو ترسه‌کانمدا جێگه‌ی ده‌گرد. شه‌ره‌فی دایکمم ده‌پاراست، به‌ڵام به‌گوێره‌ی خۆم و به‌و شێوازه‌ی که خۆم به‌ڕاست و دروستم ده‌زانی. له‌پاش ئه‌م وانه‌یه ئێدی دایکم بۆ من نه‌ما. له‌گه‌ڵ سڕانه‌وه له‌و عه‌لاقه‌یه‌ی که خوداوه‌ند زیادی کردبوو له‌لام، به پێویستم نه‌زانی که‌وا له‌باره‌ی منه‌وه بیر له چی ده‌کاته‌وه. جیابوونه‌وه‌یه‌کی زاڵمانه‌بوو، به‌ڵام ئه‌مه راستینه‌یه‌ک بوو. نازانم گه‌ر بڵێم گوته‌کانی بۆ من نزای خراپ بوون یان کاهینی، به‌ڵام گوته‌کانى له‌کاته تراژیکه قورس و زه‌حمه‌ته‌کانمدا به‌رده‌وام ده‌هاتنه‌وه یادم. ئه‌مانه راستینه‌ی وه‌ها بوون که زانیاری هه‌ره راستبێژ و دروست نه‌یده‌توانی به‌م ئاسته راستییه‌کان بسه‌لمێنێ. ئه‌م راستییه گه‌وره‌یه‌ش”زۆر بڕوات به هاوڕێکانته و پشتت پێیان قاییمه، به‌ڵام زۆر به‌ته‌نها ده‌مێنیته‌وه”. به‌ڵام راستینه‌که‌ی منیش من له‌گه‌ڵ هاوڕێکانمدا کۆمه‌ڵگه‌ریم داده‌مزراند. بونیادنانى چیرۆکی ژیانم به‌وشێوه‌یه ده‌ست پێ ده‌کات. دایکم ئه‌گه‌ر بیویستایه هیچ کۆمه‌ڵگایه‌کیشی نه‌بوو که بیدا به‌من. هه‌ر زۆر له زووه‌وه په‌رش و بڵاوه ببوو. ئه‌وه‌ی که ئه‌و ده‌یویست به‌ده‌ستخستنی ژیانێک بوو، ژیانێک که خۆی نه‌یتوانی بوو به‌ده‌ستی بێنێت و ده‌یویست بیدا به‌من. چیرۆکی باوکیشم گه‌ر جیاوازیش بێ، دیسان به‌چیرۆکی دایکم ده‌چوو. که‌سێک بوو که له‌نێو پاشماوه‌ی بیروباوه‌ڕ یان ئه‌و مه‌زهه‌به‌ی که راستینه‌ی خێزانه‌که‌مانی پێکده‌هێنا پێداگیری له‌خۆی ده‌کرد، که‌سێکی له‌هێز که‌وتوو، په‌رش و بڵاو و به‌شێوه‌ی میراتی هه‌ره بێ باوه‌ڕ و بانگه‌شه‌ی کولتووری بۆماوه‌ی باووباپیران هه‌ڵمده‌سه‌نگاند.
هێشتا ده ساڵان بووم یان نا ده‌رگایه‌کمان هه‌بوو، ئێستاش له‌به‌ر چاومدایه، له‌به‌ر شه‌ڕی من دایکم، شوێنێکی ئه‌و ده‌رگایه نه‌مابوو به‌شه‌ڕه به‌رد کونمان نه‌کردبێ. ده‌ی ئه‌مه‌یان چۆن شیبکه‌ینه‌وه؟. ئه‌وه‌ی بهاتایه و ته‌ماشای ده‌رگاکه‌مانی بکردایه، پێده‌که‌نی و ده‌یگوت”ئه‌مه ده‌رگای چییه”. به‌هۆی شه‌ڕم له‌گه‌ڵ دایکم، دایکم منی ده‌خسته ژووره‌وه، بێگومان ده‌یبردمه ته‌ویله‌که‌وه، شێوازی “په‌یڕه‌وکاری” ئه‌ویش به‌م شێوه‌یه بوو. سێ جار ده‌ستی خسته بینه‌قاقام و به‌رزی کردمه‌وه و ده‌یگوت “بڵێ تۆببه” هه‌م سێ جار. هه‌روا ئاسان نه‌بوو، هه‌تا وه‌کو دوا هه‌ناسه‌ی ده‌رده‌هێنام هه‌ر به‌رینه‌ده‌دا. جارجارێک ده‌مگوت تۆببه، به‌ڵام هه‌ر ئه‌وه‌نده‌بوو هه‌تا کونێکی بچووکم ده‌دۆزییه‌وه و یه‌کسه‌ر خۆم هه‌ڵده‌دایه ده‌ره‌وه و رامده‌کرد، پاشان ئه‌و ده‌رگاکه‌ی داده‌خست، منیش هه‌ر دوو ده‌رگاکه‌م به‌ردباران ده‌کرد و په‌رێشانم ده‌کرد و وه‌ها ده‌رباز ده‌بوو. هه‌ر له‌و ته‌مه‌نه‌وه من به‌و شێوه‌یه‌م. دایکم ده‌یگوت”که‌سێک ده‌ره‌قه‌تی ئه‌مه نایه‌ت” یان “که‌سێک ده‌ره‌قه‌تت نادا و که‌سێک پێته‌وه خه‌ریک نابێت”. ئه‌و لایه‌نانه‌شم هه‌ن من به ئاشکرا ده‌یڵێم ئیتر ئێوه چۆن هه‌ڵیده‌سه‌نگێنن خۆتان ده‌زانن.
له‌بیرمه بۆ پارچه نانێکی تیری چۆن شه‌ڕێکم له‌گه‌ڵ دایکمدا کردووه(شه‌ڕی نان، شه‌ڕێکی نموونه‌یی، له‌نێو یاده‌وه‌رییه‌کانمدایه). دواى نانی گارس که نانی گه‌نم ده‌رکه‌وت، ئه‌مه بۆ من به‌ته‌واوی لێگه‌ڕینێک بوو و وه‌رگرتنی له‌نانێکی تیری زیاتر، بۆ من وه‌ک بڵێی ببوه ئامانجێک، بۆ ئه‌وه‌ش شه‌ڕڤانییه‌کی گه‌وره‌م ده‌کرد. ئامانجیش بێگومان دایکم بوو. ده‌بوا ئه‌وه‌ی که ده‌یشارده‌وه یان له‌ده‌ستیدابوایه وه‌رمبگرتایه، حه‌قی خۆم بوو یان نا، ئه‌وه مه‌سه‌له‌یه‌کی جیاوازه. هه‌ڵبه‌ته ئه‌گه‌ر ئه‌و نانه‌ی که‌ده‌مویست وه‌ده‌ستم نه‌خستبا، ده‌رده‌که‌وتمه سه‌ر شاخ. له‌شاخه‌کانیشدا هه‌ندێ رووه‌ک هه‌ند که ده‌زانرێن، کۆکردنه‌وه‌ی ئه‌وانه و کۆکردنه‌وه‌ی هه‌ندێ نرخ و به‌ها له دارمیوه و رووه‌که چێنراوه‌کان ئامانج بوون بۆ من. هه‌ندێکیان به ره‌نج و ئه‌مه‌کێکی زۆر به‌ده‌ستمان ده‌هێنا. ماوه‌یه‌ک به‌وشێوه تێپه‌ڕی، ده‌توانم بڵێم له‌م مژاره‌شدا شه‌ڕی پێشه‌نگایه‌تیم به‌ڕێوه ده‌برد. زوو ده‌ستهاویشتنه هونه‌ری سه‌رۆکایه‌تییانه، تا راده‌یه‌ک له که‌مووکوڕ مانه‌وه‌ی باوکمه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ. باوکان بۆ منداڵه‌کانیان سه‌رۆکن، بۆ منیش باوکم سه‌رۆکێک بوو، به‌ڵام نه‌یده‌توانی به‌ڕێوه‌ی ببات. به‌رده‌وام بۆ ئه‌و سه‌رده‌مه ده‌مگوت ( بریا باوکی منیش وه‌ک باوکی هه‌ندێکی دیکه سه‌رۆکایه‌تیمان بکات و بۆشاییه‌کان پڕبکاته‌وه.) باشه که باوکێکی وه‌هام هه‌یه، ئه‌گه‌ر باوکێکی وه‌هام نه‌بووایه، هه‌ر له ته‌مه‌نی منداڵییه‌وه نه‌ده‌که‌وتمه نێو لێگه‌ڕینی سه‌رۆکایه‌تییه‌وه. ده‌مگوت”ئه‌م باوکه ناتوانێ ئیداره‌مان بکات، له ره‌وشێکی ناهه‌مواردایه، زۆر به‌دبه‌خت و داماوه، له‌نێو ناته‌واوی و که‌مووکوڕی زۆر گه‌وره‌دا ده‌ژی”به‌ڕاستیش هێنده‌ی له‌گوند ده‌مزانی، له‌نێو خێزاندا هه‌ر زۆر و له هه‌موو که‌سێک زیاتر رۆڵی سه‌رۆکایه‌تیم ده‌بینینی. وابزانم له‌م واتایه‌وه له‌باره‌ى سه‌رۆکایه‌تییه‌وه په‌روه‌رده‌ی ته‌واوم وه‌رگرتووه.
باوکم که‌سێکی زۆر خراپ نه‌بوو، ئه‌ویش زۆر ئومێدی به‌من هه‌بوو و زۆر پشتئه‌ستوور بوو به‌من. دیسان زۆرتر من دڵی ئه‌وم به‌خته‌وه‌ر ده‌کرد، به‌ڵام سه‌ره‌ڕای ئه‌مه‌ش به‌رده‌وام له‌به‌رامبه‌ریدا زوو زوو سه‌رمهه‌ڵده‌دا. واتا نموونه‌ی منداڵێکی خراپی نێو خێزانم پێشکه‌ش ده‌کردن. نه‌ک به‌وه‌ی که له قسه تێناگات شتی خراپ بکات و به‌رده‌وام سه‌رهه‌ڵده‌دات، به‌ڵکو به پێچه‌وانه‌وه باوکم به‌منه‌وه زۆر دڵخۆش بوو، ئه‌مه‌شم هێشتا به‌باشی له‌بیره. جارێکیان له‌به‌ر دارێکدا، ئیتر نازانم من چ ئیلهامێکم دابوو به‌باوکم، باوکم به‌ده‌وروبه‌ری خۆی گوت”ده‌ست له‌وه نه‌ده‌ن له‌نێو چاوانیدا “فه‌تح” نووسراوه” وابۆیده‌چم که دیسان گوتنی ئه‌م قسانه به سه‌رنجدانی کاروکرداره‌کانى نێو ژیان و ژیانى به‌رهه‌مهێنانمه‌وه سه‌ریهه‌ڵده‌دا. زوو نه‌ده‌که‌وتمه نێو کار، به‌ڵام کاتێک ده‌که‌وتمه نێو کارێکه‌وه وابزانم کارێکی زۆر پاک و خاوێنم ده‌کرد. ده‌شێ ئه‌وه‌ی که کاریگه‌ری کردبێته سه‌ر باوکم ئه‌و لایه‌نه‌ی من بووبێ. هێشتا ئه‌و گوتانه‌ی ئه‌وم له بیره که ده‌یگوت ( تۆ ده‌ڕۆی بۆ کوێ بڕۆ، فه‌تحی ده‌که‌یت، له‌نێو چاوانتدا هێما و ئیشاره‌ى فاتیح هه‌یه ) ئه‌مه‌م هێشتا له‌بیره و دیسان نازانم بۆچی ئه‌م قسه‌یه‌ی ده‌گوت، رێکنه‌ده‌که‌وتم، له‌نێو قۆناخی کاردانه‌وه‌یه‌کی وه‌هادابووم. کاره‌کانم به‌پاک و خاوێنی ده‌کرد، ئه‌مه شتێکه که قسه‌ی لێوه ناکرێ، به سه‌لیقه‌بووم، به ئاسانی رێنه‌ده‌که‌وتم، پێگه و ده‌وروبه‌ریشم وه‌هابوون، زۆر کارم نه‌ده‌کرد، که‌م و گه‌وهه‌رانه کارم ده‌کرد. دیارده‌ی فه‌تحیش، شێواز و رێبازی فه‌تحکردنه. هه‌ستیاربووم، له‌ڕاستیشیدا منداڵێکی زۆر ئاقڵیش بووم. له‌بیرمه و هێشتا زۆربه‌باشی له ئه‌قڵمدا گرتوومه: فێری پێویستی سه‌رنجدانی مرۆڤ ده‌بووم، باوکم له‌ئاستی عالمێکدا و به‌گوێره‌ى پێوانه و پله‌ی عالمێک پێوانه‌کانی داده‌نا؛ ده‌یگوت” په‌ڕی جگه‌ره‌یه‌ک بخه‌ره ژێر سه‌رینه‌که‌ت، گه‌ر تۆزێک هه‌ستت به به‌رزبوونه‌وه‌ی سه‌رینه‌که‌ت کرد، ئه‌وا ده‌یسه‌لمێنی که‌وا عالمێکی چاکی” هێشتا هیچ له بیرمنه‌کردووه. په‌ڕی جگه‌ره‌یه‌ک چه‌نده ئه‌ستووره؟ که ده‌خرێته ژێر سه‌رینه‌که‌وه ده‌ڵێیت”سه‌رینه‌که‌م به‌رزبووه” واتا پێیده‌زانی. به‌ڵام ئه‌مڕۆ به‌گوێره‌ی هه‌ندێک که‌س نه‌ک به‌ته‌نها په‌ڕی جگه‌ره به‌ڵکو کۆته‌ره‌یه‌کیش بخه‌یته ژێر سه‌رینیان، هیچ پێی نازانن که‌وا گۆڕاوه یان نا. باوکم له هه‌موو شه‌ڕ و ئاژاوه‌یه‌کدا ده‌یگوت” راکه .. راکه بڕۆ واشه‌ڕ بکه له‌سه‌ر گونده‌که و بڕۆ وا جوێن بده” من ئه‌و رێبازه‌ی ئه‌وم په‌یڕه‌و نه‌کرد، گه‌ر بمکردایه، هه‌ر له زووه‌وه مردبووم. پازده ساڵی ته‌مه‌نیشم نه‌ده‌بینی. باوکیش ئاغایه‌که و ده‌یه‌وێت شه‌ڕی کۆنه به‌ڕێوه‌ببات.
له راستیدا له‌منداڵی مندا شتێکی نائاسایی ئه‌وتۆ نه‌بووه، گه‌ر سه‌رنج بدرێ له‌پاش ره‌وشی ژیانی هه‌ر که‌سێکه‌وه، وابزانم شتی هه‌ره سه‌یر و سه‌مه‌ره ئه‌مه‌یه، دایک و باوک ناتوانن زۆر شتێکی ئه‌وتۆ بده‌نه منداڵه‌که‌یان و هیچ به‌هره‌یه‌کی وه‌هایان نییه گونده‌که‌ش دیسان شتێکی پێ ناده‌ن، به‌ته‌واوه‌تی ئاوێکی خواردنه‌وه‌شی نییه، خوێندنگایه‌کی نییه، له ره‌وشێکی وه‌هاشدا نییه که‌وا خه‌یاڵ و خه‌ونی به‌وشێوه‌یه به‌هێزیش ببینێ، منداڵه‌که له زه‌وی و زارێکی وشکه‌ڵانیدا ده‌مێنێته‌وه، ده‌شتوانرێ پێی بگوترێ خه‌یاڵیش.
هێشتا له‌بیرمه…
ده‌ڵێن دراوسێ ده‌رگا”ئه‌و ماڵانه‌ی که ده‌رگاکانیان به‌رامبه‌ر یه‌کن” یه‌کتری زوو هه‌زم ناکه‌ن یان یه‌کتریان به‌دڵ نابێ. ئێمه‌ش دراوسێ ده‌رگایه‌مان هه‌بوو ناوی خه‌زۆ بوو، خه‌زۆ داماوێک بوو، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مریشکێکی خه‌زۆ هاتۆته ماڵی ئێمه‌وه، دایکم دنیای به‌سه‌ردا ده‌هێنایه خواره‌وه. ئه‌م ژنه ساتێکی بێ شه‌ڕ و شۆڕی نه‌بوو. وابزانم من بیرم له بێ واتایی ئه‌و شه‌ڕه کردبۆوه تاوه‌کو گه‌یشتم به واتای راسته‌قینه‌ی شه‌ڕ. به‌ڵێ، له‌لای ئێمه زۆر چڕ و پڕ بوو هه‌تا ئێواره شه‌ڕی دراوسێ ده‌رگایان، بێ مانا، به‌تاڵ و هه‌تاڵ.
گه‌یشتن به دژبه‌ره‌که‌ی چییه؟ ناڵێم پێکهاته‌ی سۆسیالی گوندێکی نیشته‌جێ بووه، سۆسیالبوون خولقاندنی سۆسیالبوونه له‌به‌رامبه‌ر پێکهاته‌یه‌کی تا دوا راده داخراو و سه‌رگیراودا. هێشتا له‌و سه‌رده‌مانه‌دا به‌پێی پێویست له‌به‌ستنی په‌یوه‌ندی نهێنی له‌گه‌ڵ هاوته‌مه‌نه‌کانم له‌چوارچێوه‌ی بواری گونددا، دوور نه‌ده‌وه‌ستام. ته‌مه‌نم حه‌وت بوو هه‌شت بوو ده بوو نازانم، له پێگه‌ی گونددا یه‌که‌مین په‌یوه‌ندی نهێنیم به‌و شێوه‌یه دروستکرد. زۆر باش له‌بیرمه، به‌دزی گه‌وره‌کانی خێزانه‌کانمانه‌وه، ئه‌و خێزانانه‌ی که به‌دوژمن داده‌نران و دوژمنایه‌تیمان هه‌بوو، په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ منداڵه‌کانیاندا دروستکرد، رێکخستنێکی نهێنییانه، ئه‌وانه‌ى که ئه‌وان به دوژمنیان داده‌نان، من هه‌وڵمده‌دا وه‌ک هاوڕێ و هه‌ڤاڵێک پێشوازیان لێ بکه‌م. واتا ئامانجێکم به‌پێچه‌وانه‌ی ئامانجی به‌رجه‌سته‌بووه‌وه وه‌ده‌ستخست. تێکۆشانى من به‌م شێوه‌یه به په‌سند نه‌کردنی ده‌سته‌واژه‌ی دوژمنایه‌تی ئه‌وان ده‌ستی پێکرد.
من له ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵیمدا به‌و شێوه‌یه خۆم راهێنا. ده‌ڕۆشتم ده‌یان گوت”دیسان جیوه هاته‌وه”. ته‌مه‌نم ده ساڵان بوو گوتم ” تۆ دایکی؟، ده‌زانی منت له‌چ دنیایه‌کدا رووبه‌ڕووی چ بارودۆخێک کردۆته‌وه؟” ئه‌مه حساب خواستنێک بوو..”تۆ ده‌زانی چیت له منداڵێک داواکردووه”. مریشک و جووچکه‌کانم نیشان ده‌دا و په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوانمانم به وان ده‌چواند. هه‌ستم کرد ئه‌مانه ئه‌و شتانه‌ن که پێویسته دایکێکی سه‌رشێت له منداڵه‌کانى داوای نه‌کات.
به‌شێوه‌یه‌ک تێده‌گه‌م که‌وا دایکم خوێندنگا و فێرگه‌ی هه‌ره باشبوو بۆ من. ئه‌م ژنه له‌گوند دا له هه‌موو که‌سێک زیاتر بانگه بانگ و قیژه قیژی ده‌کرد، له‌هه‌موو که‌س زیاتر بۆ شه‌ڕ کراوه‌بوو، له‌هه‌موو که‌سێکیش زیاتر شێوه‌ی سه‌رهه‌ڵده‌ریی هه‌بوو، هێشتا له بیرمدایه که من ده‌که‌وتمه بنی زه‌وییه‌وه و ده‌مگوت خۆزگه دایکێکی وه‌هام نه‌بوایه. ده‌مگوت له‌م گونده‌دا چۆن بێتاقه‌ت نابێ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م هه‌موو خه‌ڵکه چۆن شه‌رم ناکات؟.. چۆن به‌م شێوه ترسناکه هه‌موو خه‌ڵک ده‌خاته‌به‌ر ئه‌م هه‌راوهۆریایه‌وه، چۆن به‌مشێوه‌یه یاخی ده‌بێ؟. بێگومان به‌و ته‌مه‌نه منداڵیه‌مه‌وه له شه‌رمانا ده‌که‌وتمه بن زه‌مینه‌وه. وابزانم ده‌شێ هۆکاری هه‌ره گرنگی تاکتیکگه‌رابوون به‌و سه‌رده‌مه‌وه ببه‌سترێته‌وه. سه‌رهه‌ڵدانواری ئه‌و، له‌هه‌مانکاتدا لاوازییه‌کیش له‌نێو خۆی ده‌گرێ، من هه‌ستم به‌م لاوازییه‌ی ده‌کرد، چونکه ئه‌وه‌نده بانگه بانگ و قاووقیڕی ده‌کرد، به‌ڵام نه‌یده‌توانی تاکه ئه‌نجامێکی سه‌رکه‌وتووانه به‌ده‌ستبێنێ. ده‌مویست باوه‌ڕی به‌دایکم بکه‌م و پشتی پێ قایم بکه‌م به‌ڵام ئه‌و شتێکی له‌ده‌ست نه‌ده‌هات، هه‌روه‌ها باوکیشم هه‌روا بوو، گه‌وره‌ترین بزاوتی وه‌ها بوو؛ ده‌رده‌که‌وته سه‌ر حه‌ساری خانووه‌که و چاوی خۆی ده‌گرت و که‌س نه‌یده‌زانی چۆن جوێنیشی ده‌دا.. ڤڕ ڤڕ ڤڕ… جوێنی هه‌ره خراپ و گه‌وره‌ی ده‌دا و ده‌هاته‌وه و له‌شێونی خۆی داده‌نیشته‌وه. چالاکی هه‌ره گه‌وره‌ی له‌به‌رامبه‌ر دوژمنه‌کانی به‌و شێوه‌یه بوو. ده‌شێ هه‌ردووکیان زۆر کاریگه‌رییان له‌سه‌ر من کردبێ. من بنه‌ماکانى ئه‌م سه‌رۆکایه‌تییه گه‌وره تاکیتیکییه‌م، به په‌یڕه‌وکردنی پێچه‌وانه‌ی کرداره‌کانی ئه‌وان قازانج کردووه. وا ده‌رده‌که‌وێ که هۆکاری سه‌ره‌کی فێربوون له ته‌مه‌نی بچووکدا، په‌یوه‌سته به‌ڕاستینه‌ی ئه‌م خێزان و دایک و باوکه‌وه. وانه‌ی هه‌ره بناخه‌ییشم له‌وێوه وه‌رگرتووه. له پاش ئه‌وه ئیدی هیچ سه‌رم نه‌سووڕما. حاڵی خراپی باوکم دوچاری رێبه‌رایه‌تیکردنی له‌م کارانه‌دا کردم. ئێش و ئازاره‌کانى ته‌مه‌نی منداڵی من به‌ره‌و ئه‌نجامی به‌شێوه‌ی باش رێبه‌رایه‌تیکردنی کاره‌کان برد. بێگومان له‌به‌رامبه‌ر که‌وتنێکی گه‌وره، له‌به‌رامبه‌ر گریانی گه‌وره، له‌به‌رامبه‌ر شایان نه‌بینینی شتی بچووکدا هه‌ڵوێستێکم هه‌یه. هه‌ڵبه‌ته باوکیشم گوزاره‌ی لێوه ده‌کرد و ده‌یگوت”که مردیشم تۆ تاکه فرمێسکێک ناڕژێنی”ئه‌و ده‌یزانی له‌دژی چیم، بۆ شته بچووک و ساکاره‌کان فرمێسک ناڕێژم، به‌ڵام له‌ولاشه‌وه دنیا و عاله‌م ده‌زانن که چه‌نده به‌هه‌ست و سۆزم. لایه‌نی ئه‌وینی من، لایه‌نی هه‌ست و سۆزم له‌لایه‌نی هزرم زیاتر به‌هێزتره. به‌ڵام هۆش و مێشکیش هه‌ن، ئه‌مانه‌ش پشتگوێ ناخه‌م. که‌س حاشا له‌وه‌ناکات که له‌سه‌ر هێڵێکی زۆر نزیکی زانست ره‌وتم گرتووه. هه‌ڵبه‌ته شۆڕش سه‌ره‌تا به هه‌ست و سۆز ده‌ستپێده‌کات. من شه‌ڕێکی سه‌رسوڕهێنی هه‌ست و سۆزه‌کانم. له منیشدا لایه‌نی هه‌ست و سۆز به‌هێزێکی ترسێنه‌ر ده‌ستی پێکرد. به پێشکه‌وتن و گۆڕانکاری خۆیی ده‌ستی پێکرد که به‌ئه‌ندازه‌ی کین و ره‌د، داخوازی و به‌ئه‌ندازی دژبه‌ری ناشرینییه‌کان جوانییه‌کان به‌بنه‌ما ده‌گرێ. پێشتر زانابوون و سیاسه‌ت نه‌بوو، هه‌ست و سۆز هه‌بوو.
ده‌شێ شانسی من له تایبه‌تمه‌ندییه‌کانى خێزانیشه‌وه بێت، له که‌ش و هه‌وایه‌کدا باوکێک که خۆی به‌ده‌زگا و ناوه‌ند نه‌کردووه و یاساکانی باوکایه‌تی په‌یڕه‌و ناکات، دیسان دایکێک که ناتوانێ خۆی به‌ته‌واوه‌تى باڵاده‌ست بکات، هه‌روه‌ها خوشک و برایه‌ک که زۆر پێشکه‌وتوو نین، له که‌ش و هه‌وایه‌کی وه‌هادا من هه‌لی سه‌رهه‌ڵدان ده‌ڕه‌خسێنم. شه‌ڕی پێشه‌نگایه‌تیم له‌نێو خێزاندا به‌شێوه‌یه‌کی وه‌ها بێ ئامان به‌ڕێوه‌بردووه. له‌نێو ئه‌مه‌شدا به‌هه‌زاران رووداو و کاره‌سات هه‌یه به‌هه‌زاران شه‌ڕ هه‌یه. ده‌شبێت به‌شی هه‌ره دژواری شه‌ڕی ئێستامان له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تی تورکیادا من له‌و سه‌رده‌مه‌دا به‌ڕێوه‌م بردبێ. ئه‌وکاته دایکم هه‌ندێ گوته‌ی زۆر به‌نرخ و به‌جێی له‌باره‌ی منه‌وه هه‌بوو، شێوازی کارکردنمی ده‌بینی، هێشتا له‌یادمه ده‌یگوت”بێ ئه‌قڵ، هیچ که‌سێک وه‌کو تۆ کارده‌کات؟.” ده‌یزانی که جیاوازم.
هه‌وڵمده‌دا له‌گه‌ڵ گروپه خوێنده‌وانه‌که‌مدا خوێندنگا به‌سه‌ربه‌رین، ئه‌لف و بام فێرده‌کردن. بێ ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕێ هیچ شتێک یان به‌رامبه‌رێک بکه‌م له‌م هه‌وڵ و کۆششانه‌مدا وابزانم دایکم ئه‌مه‌ی به بێ ئه‌قڵی داده‌نا و ده‌یگوت”تۆ ئاواده‌که‌ی، ئه‌ی ئه‌مانه هیچ یه‌کێکیان وه‌کو تۆ کارده‌کات؟.” به‌مه‌ش تاوانباری ده‌کردم، به‌ڵام ئه‌ویش له‌چوارچێوه‌ی که‌سایه‌تی خۆیدا له‌سه‌ر حه‌ق بوو. ده‌یگوت”هیچ کامێکیان وه‌کو تۆ کار ده‌که‌ن؟.” من کاتێک ئه‌م کاره‌م ده‌کرد، یان کاتێک به‌و کارانه هه‌ڵده‌ستان که ئه‌قڵی ئه‌و نه‌یده‌گرت، ئه‌و قسانه‌ی پێده‌گوتم. له‌ڕوانگه‌یه‌که‌وه به‌شی خۆی راسته. له‌باره‌ی کارکردن به‌شێوازێکی تایبه‌ت به‌خۆمه‌وه، ئه‌مڕۆ هاوشێوه‌م نییه. ژیانى شۆڕشگێڕ، هه‌ندێک وه‌ک ئه‌وه‌ی که من کردوومه و ده‌یکه‌م، به خۆدانه کار به‌سه‌ر ده‌خرێ. دایکم خاوه‌نداری ده‌کرد و ده‌یگوت” بێ هیچ به‌رامبه‌رێک بۆچی تۆ ده پازده منداڵی لادێیی په‌روه‌رده ده‌که‌یت؟.” من ئه‌و منداڵانه‌م تا ده‌چوو ده‌مکردنه خاوه‌نی خوێندنگا و ده‌مکردنه مرۆڤی باڵا. دایکم ئه‌مه‌ی وه‌ها هه‌ڵده‌سه‌نگاند”هیچ که‌سێک وه‌ک تۆ ده‌کات؟” راستبوو، هیچ که‌سێکیان وه‌کو منیان نه‌ده‌کرد. ئه‌و سه‌رده‌مه تایبه‌تمه‌ندییه‌کم که خۆی ده‌رده‌خسته‌ڕوو، هه‌وڵی په‌روه‌رده‌کردنی مرۆڤ بوو. منداڵێک که به گوێره‌ى خۆی پێنه‌گه‌ینراوه دیاره منیش به‌ره‌و قۆناخی لاوێتی هه‌نگاوم ده‌نا ئه‌و کاته هه‌ستیان به‌مه کرد، ئه‌م منداڵه نابێته منداڵی خێزانێکی ئاسایی. هێشتا ئه‌و کاته دایکم پێی ده‌گوتم توانای پێکه‌وه‌نانی خێزانم نییه و ده‌یگوت”که‌س کچ نادا به‌تۆ و که‌سێکیش ئیش و کارت ناداتێ” و به‌و شێوه‌یه ره‌خنه‌ی ده‌کردم. ده‌شێ ئه‌وه‌ش راستبوایه. چونکه ئه‌م ئیشارانه‌ی ژیان که سه‌رچاوه‌یان له‌منه‌وه وه‌رده‌گرت، ئه‌وه‌یان نیشانده‌دا که که‌سێکی باش و لێهاتووی وه‌هام لێ ده‌رنه‌ده‌که‌وت که ئه‌و بیری لێده‌کرده‌وه.
له‌که‌سایه‌تی دایکمدا و له‌پاش ئه‌ویش له‌چوارچێوه‌ی رۆژهه‌ڵاتى ناویندا شه‌ڕی “نامووس” که له داب و نه‌ریتی تێکڕای کوردان و گه‌لانی دیکه‌وه دێ، ئه‌مه به‌تایبه‌تی له ناوه‌ڕۆکی ساکار ــ قه‌بای ره‌گه‌زی ده‌رخست و به‌شێوه‌یه‌کی به‌کاریگه‌ر نیشانمدا که له نێو سیاسه‌ت و شه‌ڕدا چۆن واتایه‌ک قازانج ده‌کات. ئه‌نجام؛ ژن یه‌که‌م چین و ره‌گه‌ز و میلله‌تی پێشێلکراو و چه‌وساوه‌یه. بێگومان هیچ تێکۆشانێکی دیموکراتی ـــ سۆسیالیست که ئازادی ژن وه‌ک ره‌گه‌ز و چین و میلله‌ت به‌بنه‌ما نه‌گرێ ناگاته ئامانجه‌کانى. له کۆمه‌ڵگای کوردیدا هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی هاوسه‌رێتی و ره‌گه‌زی و ئه‌وینییه‌ک پاڵپشت نه‌بێ به‌و په‌یوه‌ندییانه‌ی که پێشکه‌وتنی هه‌م له‌لایه‌نی تیۆری و هه‌م له‌لایه‌نی پراکتیکییه‌وه پشتئه‌ستوور به ژن و یه‌کسانی، هیچ نرخ و به‌هایه‌کی نییه. گه‌ر وه‌ڕسیش بووبم شه‌رمم له دووباره‌کردنه‌وه‌ی نه‌کردووه، نابێته خاوه‌نی به‌ها و نرخێک له به‌ها و نرخی “له سۆزانێتی تایبه‌ت یان گشتی” زیاتر نابێ. ئه‌و سوێنده‌ى له‌به‌رامبه‌ر ژن دراوه و ئه‌و هاوڕێیه‌تیه‌ی سازدراوه، له‌لای من مانایه‌کی زۆر قووڵی فه‌لسه‌فی و مێژوویی و هه‌وڵ و ته‌قه‌لایه‌کی پراکتیکی له‌پێناو وڵاتپارێزی و ئازادی و یه‌کسانی له‌خۆوه ده‌گرێ. به‌ئه‌ندازه‌ی تیۆری راسته‌قینه‌ی ئه‌وین ــ ئه‌شق ــ شه‌ڕێکی گه‌وره و بێ پایانیشم به‌ڕێوه بردووه، شتێکی زۆر به ئێشه گه‌ر هه‌ست به‌مه نه‌کرێ.
دایک که‌سی هه‌ره نزیکه و له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خاوه‌ن مافه، داوای زۆر شت له کوڕه‌که‌ی ده‌کات. زۆر عینادی ده‌کرد و “تۆ” ده‌یگوت “بۆچی چه‌ند مه‌تره‌یه‌ک قوماشم بۆ ناکڕی؟.” ئه‌و رۆژه ئه‌مڕۆیه و من هیچ شتێکم بۆ ئه‌و نه‌کڕی. ده‌شێ کوڕێک نه‌یکڕێ؟. مووچه‌شم ده‌ستکه‌وتبوو، به‌ڵام گوتم “نایکڕم” و پێم گوت” گه‌ر تۆ چاوت بڕیبێته پارچه قوماشێک، منیش له نه‌کڕینی ئه‌و قوماشه‌دا خاوه‌نی هه‌ڵوێستێکی نه‌گۆڕم”. ناسازی وه‌ها گه‌وره‌شم هه‌یه. بۆچی؟ چونکه نابینێ که‌وا من ئیش و کاری گه‌وره‌تر ده‌که‌م، له‌م باره‌یه‌وه هیچ شتێک ناخوازێ، ده‌یه‌وێ هه‌موو شتێک بێنێته ئاستی پارچه قوماشێک. له ره‌وشی ئه‌و کاته‌مدا دیاره که تاچه‌ند گرنگیمداوه به مانه‌وه وه‌ک که‌سایه‌تییه‌کی به ئه‌ده‌ب و خاوه‌ن هۆشمه‌ندییه‌کی به‌رز، ئه‌گه‌ر نا له‌به‌ر ئه‌وه نییه که بیرم له‌دایکم نه‌کردۆته‌وه و نه‌ک له‌به‌رئه‌وه بووه که کوڕێکی شیاوی دایکم نه‌بووم، ئه‌و به‌وشێوه ساکارییه بیریکرده‌وه، منیش هه‌ڵوێستێکی وه‌هام وه‌رگرت و بۆم نه‌کڕێ. رۆشت و چاوی هه‌ر له‌پاش خۆی بوو، هیچ شتێکم نه‌دا به دایکم، ماوه‌یه‌ک داوای پازه‌نی لێکردم”جۆره قوماشێکه” دیسان بۆم نه‌کڕی. به‌ڵام گرنگ نییه. راستتر ئه‌وه بڵێن که‌سایه‌تییه‌کی وه‌ها ژیا به‌سه.
له‌بیرمه دایکم زۆر باش خاوه‌ن له‌من ده‌رکه‌وت و زۆر مه‌تحی ده‌کردم. له پێشکه‌وتنی چه‌مک و مه‌یلی روبه‌ڕووبوونه‌وه‌مدا کاریگه‌ری بێچاره‌یی باوکم و سه‌رهه‌ڵدانواری دایکم له بواری نه‌ناسینی سنوور له خۆ به حه‌قزانیندا له‌سه‌ر من هه‌بووه. تێڕوانین و سه‌رنجه‌کانی دایکم له‌به‌رامبه‌ر به من، به‌هێنده‌ی له پاشان بیستوومه و به‌رگوێم که‌وتووه تێڕوانینی گرنگ و به‌هادار بوون. له وه‌ڵامی پرسیارێکی وابزانم فه‌رمانداری لیوای روحا”ئورفا” گوتبووی” زۆر هه‌وڵ و ته‌قه‌لامدا تاوه‌کو له‌ژێر ئه‌ژنۆمدا رایگرم، به‌ڵام سه‌رکه‌وتوو نه‌بووم” ئه‌مه‌ش راستییه‌کان ده‌رده‌خاته‌ڕوو. ئه‌وه‌ی که بۆ یه‌که‌مجار هه‌ستی به‌وه کرد که رێباز و شێوازه‌که‌م به‌ته‌نیا ده‌مهێڵێته‌وه و ئه‌وه‌ی یه‌که‌مجار پێی گوتم دایکم بوو. گوته‌که‌ی به‌م شێوه‌یه بوو”هه‌موو که‌سێک سوودت لێ وه‌رده‌گرێ، به‌ڵام وه‌کو تۆ له‌گه‌ڵ تۆدا کار ناکات” ئه‌م قسه‌یه‌ی پڕاوپڕ ده‌رکه‌وته روو. هه‌روه‌ها دوا هه‌ڵسه‌نگاندنی ده‌رهه‌ق به من، گوتبووی” ئه‌و بۆ من تاقانه بوو، خۆی و شوێنی له‌لای من زۆر جیاوازبوو”.
دوا گوته‌ی به‌ر له‌مردنیشی ئه‌مه بووه “به‌رده‌وام دوعا بکه‌ن و خێر به هه‌موو که‌سێک بکه‌ن” له‌پاشان کاتێک له‌نرخاندنه‌کانمدا له‌باره‌ی ژن و دایکه‌وه رۆڵی ئه‌وم نرخاند، به‌پێویستم زانی که‌وا به ئاسانی به‌ده‌ستی نه‌گرم و مافی نه‌خۆم. ئه‌م نرخاندنه‌ی دایکم له‌باره ژنه‌وه زۆر ئه‌قڵمه‌ندانه بوو و ده‌یگوت (به‌م ئه‌قڵه‌وه و به‌م که‌سایه‌تییه‌وه زه‌حمه‌ته ژنت ده‌سکه‌وێ”له‌واتای هاوسه‌رێتیدا”). دایکم که پێم گوتبوو له توڕه‌یی زیاتر هیچ تایبه‌تمه‌ندییه‌کی نییه، پێویست بوو ئه‌قڵی په‌سند بکه‌م. له‌به‌ر کوێره‌وه‌ری مێژوو، له‌یه‌کدی نامۆ بووبووین. به‌ڵام کاتێک ده‌گه‌ڕامه دواوه ده‌مڕوانی، ته‌نها ده‌متوانی به‌منه‌تێکی گه‌وره‌وه ئه‌وه په‌سند بکه‌م که‌وا ئه‌و ده‌نگێکی ره‌سه‌نی کولتووری دایکه خوداوه‌نده و ئه‌و ئه‌م ده‌نگه‌ی گه‌یاندۆته من. ئه‌وه‌ی که لێی یاخیبووبووم و له‌به‌رامبه‌ریدا راپه‌ڕیم دایکم نه‌بوو، به‌ڵکو سیسته‌م و رێساکانی به‌هیچ کردنی ژن و دایک و هه‌روه‌ها سیسته‌م و رێسا زاڵم و نامۆکار و دووڕوویی کۆمه‌ڵگای پیاو سالاری بوو. کوڕێکی چاکی دایکم بووم، گه‌ر ئه‌مه‌شمان پێکه‌وه پیرۆزنه‌کردبێ، من ئه‌وه‌م سه‌لماندبوو.
هه‌تاوه‌کو دایکم وه‌فاتیشی کرد، به‌ته‌له‌فۆنێک حاڵ پرسیه‌کیشم به زیان بۆ دۆزی گه‌ل دانا و به‌م مه‌یله‌شه‌وه پشتگوێم خست. واتا له‌بابه‌تی خێزان و بنه‌ماڵه‌گه‌ری له‌نێو کورد دا، باش ده‌زانرێ که له‌من هه‌ستیار ترنییه. هیچ شتێکم نه‌دا به دایکم، به‌ڵام گرنگ نییه، رێز و خۆشه‌ویستییه‌کی گه‌وره‌ی هه‌یه له‌لام. ئه‌وه‌ی گرنگه ئه‌وه‌یه بۆ مرۆڤایه‌تی شتێک بکرێ.
عه‌بدولڵا ئۆجالان
—
گۆڤاری کۆمین
komin-online.com